Rezavor o‘simliklar kasalliklari reja: 1

Rezavor meva ekinlari kasallik qo‘zg‘atuvchilarining spora hosil qilishi:
1-qulupnay oq dog‘lanish kasalligi qo‘zg‘atuvchisining konidiyabanddagi 
konidiyalari;
2-qulupnay qo‘ng‘ir dog‘lanish kasalligi qo‘zg‘atuvchisining konidiyali lojasi; 3-
qorag‘at septorioz qo‘zg‘atuvchisining spora hosil qilishi (a-piknosporali 
piknidaning kesilgan ko‘rinishi, b-xalta va xaltasporali peritesiyning kesilgan 
ko‘rinishi);
4-qorag‘at antraknoz qo‘zg‘atuvchisining subepidermal konidial lojasining 
kesilgan ko‘rinishi; 5-krijovnik un shudring qo‘zg‘atuvchisining xalta va 
xaltasporali kleystotesiysi; 6-qorag‘at ustunsimon zang qo‘zg‘atuvchisining 
teliosporalar ustunchasi.
 
Nobud bo‘lgan barglarda zamburug‘ diametri 120-150 mkm bo‘lgan 
psevdotesiy hosil qiladi. Ulardagi xaltalar silindrsimon, ko‘pincha yuqorisi 
egilgan, o‘lchami 50-90x7-9 mkm. xaltasporalari ikki hujayrali, rangsiz, 
silindrsimon, to‘g‘ri, o‘lchami 12-15x3-4 mkm. Bahorda o‘simliklar xaltasporalar 
orqali zararlanadi. 
Zararlangan joylarda mitseliyda to‘q rangli mayda sklerotsiylar (diametri 0,5-
0,8 mkm) hosil bo‘ladi. Ularning shakli ustunchasimon yoki noto‘g‘ri shaklda, 

---

9 
o‘simlik to‘qimasiga yarmi kirgan yoki uning yuzasida joylashadi. Ularda bahorda 
hosil bo‘ladigan konidial g‘ubor kasallikning yangilanishida katta rol o‘ynaydi. 
Konidiyalarning rivojlanishi 5
0
S haroratda qulupnayning ko‘karishi bilan bir 
vaqtda amalga oshadi. Kasallikning inkubatsiya davri 10-15 kun, konidial spora 
hosil qilishi patogen paydo bo‘lgandan so‘ng 7-9 kun o‘tgach kuzatiladi. Kasallik 
ta’sirida hosildorlik 15% gacha pasayishi mumkin.
Kulrang chirish
. Kasallik reza mevalarning yumshashi va qo‘ng‘ir 
dog‘larning hosil bo‘lishi bilan ajralib turadi. Keyinchalik dog‘larda patogenning 
konidial spora hosil qilishidan iborat bo‘lgan kulrang g‘ubor rivojlanadi.
Kasallik qo‘zg‘atuvchisi – 
Botrytis cinerea Fr.
zamburug‘i (batafsil tavsifi 
kungaboqar kasalliklari bo‘limida keltirildi). Reza mevalardan tashqari u barg, 
g‘uncha, gul va meva bandini ham zararlaydi. Ularda kuchsiz kulrang g‘uborli 
to‘q kulrang, chiruvchi dog‘lar hosil bo‘ladi. O‘simliklar vegetatsiyasi davrida 
zamburug‘ konidiyalar bilan tarqaladi. Patogen tuproqda va o‘simlikning 
zararlanib nobud bo‘lgan qismlarida sklerotsiylar shaklida qishlaydi. Ular bahorda 
o‘sib, konidial spora hosil qiladi. Kulrang chirish seryog‘in va issiq ob-havoda 
kuchli rivojlanadi.
Kasallik qo‘zg‘atuvchisi – 
Mucorales 
tartibiga mansub saprofit tuban 
zamburug‘lar. Vegetatsiya davrida ular sporangiybandlarda shakllanuvchi 
sporangiosporali sporangiylar ko‘rinishida mo‘l jinssiz spora hosil qiladi. 
Sporangiosporalar shamol bilan tarqaladi. Ulardan tashqari, zamburug‘ to‘q 
jigarrang, sharsimon zigosporalar shakllantiradi, ular qishki past haroratlarni 
yaxshi o‘tkazadi. Kasallikning kuchli rivojlanishi mexanik shikastlangan va 
chiriyotgan reza mevalarda ayniqsa kuchli kuzatiladi. Bunday mevalar tovar 
sifatlarini butunlay yo‘qotadi.