Respublikasioliy

Adabiyotlar

1. 
   Agapova T. A., SereginaS. F. Makroekonomika. Moskva —Ufa, 1995 y.
   
2. 
   MakkonellK. BryuS. Ekonomiks t. 1-2 М.: «Respublika» 1992у.
   
3. 
   Z. Yo'ldoshev, M. Qosimov «Makroiqtisodiyot asoslari» Toshkent,
   

«qituvchi», 1994 у.

4. 
   M. Hakimova «Makroiqtisodiyot» T. —«Mehnat» 1997у.
   
5. 
   Alimov A., Hamedov I. O'zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy faoliyat asoslari. Т.: «O'AJBNT» Markazi, 2004y.
   

1. Makroiqtisodiyot fanining predmeti

Makroiqtisodiyot mikroiqtisodiyot kabi iqtisodiyot nazariyasining bo‘limi hisoblanadi. Grekcha so‘zdan olingan «makro» so‘zi «katta» (tegishlicha «mikro»-«kichkina»), «iqtisodiyot» so‘zi esa «xo‘jalikni yuritish» ma’nosini anglatadi. Shunday qilib, makroiqtisodiyot fani iqtisodiyotni bir butunligicha o‘rganuvchi fan bo‘lib, bunda iqti­ sodiyot katta bir butun birlashgan tizim sifatida, iqtisodiy jarayonlar va ulaming ko‘rsatkichlari umumlashgan holatda o‘rganiladi.

Dastawal «makroiqtisodiyot» atamasini 1933 yilda taniqli norveg olimi, iqtisodchi-matematik, ekonometrikaga asos solgan olimlardan

5

biri, Nobel mukofoti laureati Ragnar Frish o‘z maqolasida tilga olgan (Ragnar Frisch). Ammo zamonaviy makroiqtisodiyot nazariyasi taniqli ingliz iqtisodchisi, Kembridj maktabining vakili, lord Jon Meynard Keyns (John Maynard Keynes) ning fundamental asarida mazmunan keng yoritilgan. 1936 yilda «Bandlikning umumiy nazariyasi, foiz stavkasi va pul» kitobi chop etilib, unda Keyns makroiqtisodiy tahlilga asos solgan. Keyns tadqiqotining ahamiyati shu darajada katta ediki, iqtisodiy adabiyotlarda «Keynsian inqilobi» atamasi paydo bo‘ldi va keynsian makroiqtisodiy modeli yoki iqtisodiy jarayonlarga shu davrgacha yagona mavjud bo‘iib kelgan an’anaviy klassik yondoshishga, ya’ni mikroiqtisodiy tahlil (klassik model)ga qarama- qarshi bo‘lgan keynsiancha yondoshish paydo boidi.

Alohida (individual) xo'jalik sub’ektlari (iste’molchi yoki ishlab chiqaruvchi) ning individual bozorlarda iqtisodiy hatti-harakatini o‘rganuvchi mikroiqtisodiyotdan farqli o‘laroq, makroiqtisodiyot iqtisodiyotni bir butunligicha o‘rganadi, iqtisodiyotda umumiy mavjud bo‘lgan muammolarni tahlil qiladi, umumiy (yalpi) kattaliklar bilan ish ko‘radi, ya’ni bular: yalpi ichki mahsulot, milliy daromad, yalpi talab, yalpi taklif, yalpi iste’mol, investisiyalar, narxlaming umumiy darajasi, ishsizlik darajasi, davlat qarzlari va boshqalar.

Makroiqtisodiyot o‘rganadigan asosiy muammolar bular: iqti­ sodiy o‘sish va uning sur’atlari; iqtisodiy tebranish va uning sa- bablari; bandlik darajasi va ishsizlik muammosi; umumiy narxlar darajasi va inflyatsiya muammosi; foiz stavkasi darajasi va pul muomalasi muammosi; davlat byudjeti holati, davlat byudjeti taqchilligini moliyalashtirish muammosi va davlat qarzlari muammosi; to‘lov balansi holati va valyuta kursi muammolari; makroiqtisodiy siyosat muammolari.

Bu muammolarni barchasini mikroiqtisodiy tahlil nuqtai nazaridan, ya’ni alohida olingan iste’molchi, firma yoki tarmoq darajasida hal etish mumkin emas. Aynan shuning uchun, ya’ni umumiy, makroiqtisodiy muammolar mavjud bo‘lganligi sababli iqtisodiyot nazariyasida mustaqil bo‘lgan bo‘lim, mustaqil fan - makroiqtisodiyot paydo bo'lishiga zarurat tug‘ildi.

2.