Respublikasioliy

«Sof iqtisodiy farovonlik» ko‘rsatkichi va YaMM

Iqtisodiy faoliyatni to‘liq aks etirish uchun jahon amaliyotida YaMM ko‘rsatkichi «sof iqtisodiy farovonlik» ko‘rsatkichi bilan to‘ldirilishi lozimligini amerika iqtisodchilari V. Nordxauz va Dj. Tobinlar qayd etishgan.

Ko‘pgina faoliyat turlari bozordan tashqari xarakterga ega bo‘lib, jamiyatning iqtisodiy farovonligini oshiradi. Masalan, uy xo‘jaligi- dagi ishlar, dala hovli ishlari oila ehtiyoji uchun bajariladi. Rivojlan- gan mamlakatlarda daromadning oshishi bo‘sh vaqt va dam olishga bo‘lgan talabni oshiradi, bu esa farovonlikning oshishiga teng, o‘z navbatida buning natijasida YaMM ko'rsatkichi pasayadi.

YaMM da yashirin iqtisodiy sektoming faoliyati aks etmaydi (narkotik moddalar ishlab chiqarish, reket, pripiskalar va boshqalar). Yashirin iqtisodiy sektoming ba’zi bir elementlari iqtisodiy faro- vonlikni oshirishi mumkin (nazoratdan chetda qolgan individual va koopertiv faoliyat, kasal kishiga yaqin odamlarining qarashi, kasal bolalarga qarash, repititorlik, dala hovli qurish va boshqalar).

Iqtisodiy farovonlik ekologik faktor (omillar) ta’sirida kamayishi mumkin. Atrof-muhitning ifloslanishi, iqlimning o‘zgarishi va ken- gaytirilgan ishlab chiqarishning boshqa salbiy oqibatlarini millatning iqtisodiy farovonligini baholashda hisobga olish zarur.

Sof iqtisodiy farovonlikni aniqlash uchun YaMM dan faro- vonlikka ta’sir etuvchi salbiy omillami ayirish va nobozor faoliyat- ning pullik bahosini, bo‘sh vaqtning pullik bahosini qo‘shish lozim.
22