Respublikasioliy

Makroiqtisodiy tahlilning usul va tamoyillari

Tahlil qilishda makroiqtisodiyotda ham mikroiqtisodiyotda qoMlanilgan uslub va tamoyillar qo‘llaniladi. Iqtisodiy tahlilning bunday umumiy uslub va tamoyillariga quyidagilar kiradi: ab- straktlashtirmoq (mavhumlashtirmoq), ya’ni iqtisodiy hodisa va

6

jarayonlami tadqiq etish va tushuntirishda modellami qo‘llash; de- duksiya va induksiya usullarini birgalikda qo‘llash, normativ va pozitiv tahlilni qo‘shib olib bormoq; «boshqa omillar o‘zgarmas bo‘Iganda» tamoyilidan foydalanish, iqtisodiy agentlaming rasional harakatlari tahmini va boshqalar.

Makroiqtisodiy tahlilning asosiy xususiyati shundan iboratki, un­ ing eng muhim tamoyili umumlashtirish hisoblanadi. Iqtisodiy o‘zaro bog‘liqlik va qonuniyatlami iqtisodiyotning bir butunligi da- rajasida o‘rganish faqatgina umumlashtirish yoki agregatlash orqali amalga oshiriladi. Makroiqtisodiy tahlil agregatlashni talab etadi. Agregatlash - alohida elementlami bir butun agregatga birlashti- rishni ifodalaydi. Agregatlash doimo abstraktlashga asoslanadi, ya’ni unchalik ahamiyatga ega bo‘lmagan jihatlami chiqarib tashlab, ahamiyatga molik bo'lgan iqtisodiy jarayon va hodisalaming qo- nuniyatlarini ajratib ko‘rsatish demakdir. Agregatlash: makroiqtiso­ diy agentlar, makroiqtisodiy bog‘liqliklar, makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni ajratib ko‘rsatish imkonini beradi.

Iqtisodiy agentlaminig nisbatan tipik harakatiga asoslangan agre­ gatlash to'rtta makroiqtisodiy agentni ajratib beradi:

• 
  uy xo'jaliklari;
  
• 
  firmalar;
  
• 
  davlat;
  
• 
  chet el sektori.
  

1. 
   Uy xo‘jaliklari (households) -bu mustaqil, oqilona harakat qiluvchi makroiqtisodiy agent hisoblanib, uning iqtisodiy faoliyat yuri- tishdan maqsadi tovar va xizmatlardan oladigan foydalilikni maksimal- lashtirishdir. U iqtisodiyotda: a) iqtisodiy resurslar egasi (mehnat, yer, kapital va tadbirkorlik faoliyati). Iqtisodiy resurslami sotib, uy xo‘jaliklari daromad ko‘radilar, daromadning asosiy qismini esa iste’molga (iste’mol harajatlari) harajat qiladilar va shuning uchun ular
   

2.