Respublikasi xalq ta‘limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash

Testlar

1. 
   Qog’oz va karton bilan ishlash jarayoni o’quvchilarning qanday xususiyatlariga ijobiy ta’sir ko’rsatadi
   
   1. 
      mehnatsevarlik
      
   2. 
      ijodkorlik
      
   3. 
      tasavvur
      

*d) a,b,c

e) to’g’ri javob yo’q

2. “Telefon” ko’rgazmali quroli qaysi fanlarda qo’llanadi?

   1. 
      matematika
      
   2. 
      tasviriy san’at
      
   3. 
      mehnat
      

*d) b,c

e) a,b,c

3. Karton deb nimaga aytiladi?

   1. 
      1 kv mt 240 grammdan ortiq qog;ozga
      
   2. 
      1 kv mt 230 grammdan ortiq bo’lgan qog’ozga
      
   3. 
      1 kv mt 260 grammdan ortiq bo’lgan qog’ozga
      

*d) 1 kv mt 250 grammdan ortiq bo’lgan qog’ozga

e) 1 kv mt 220 grammdan ortiq bo’lgan qog’ozga

4. Necha xil karton turi mavjud?

   1. 
      5 xil
      
   2. 
      3 xil
      
   3. 
      2 xil
      

*d) 4 xil

e) 6 xil

5. Qaysi karton egiluvchan , yaxshi qirqiladi va yelimdan shishmaydi?

   1. 
      oq karton
      
   2. 
      kulrang karton
      
   3. 
      rangli karton
      

*d) sariq karton e)a,d

6. Qaysi karton pishiqroq, qirqish qiyin hisoblanadi?

   1. 
      oq karton
      
   2. 
      sariq karton
      
   3. 
      rangli karton
      

*d) kulrang karton

e) rangsiz karton

7. Qog’oz va karton bilan ishlsh darslarining asasiy xususiyati

   1. 
      kichik narsalar, papkalar ishlash
      
   2. 
      maket yasash
      
   3. 
      buyumlarni o’lchash
      

*d) texnikaviy rasm va chizmalardan foydalanish

e) a,b

8. Qog’oz va karton bilan ishlashda o’qituvchi birinchi bo’lib o’quvchilarga nomani o’rgatadi?

   1. 
      chizmani o’qishga
      
   2. 
      chizma va namunadagi detallarning o’lchamini olish
      
   3. 
      har qaysi detalni mustaqil belgilash
      

*d) a,b,c

e) b,c

9. Oquvchilar mehnat darsida ishlayotganda nimalarga e’tibor berishi kerak?

   1. 
      o’z ishini rejalashtira bilish
      
   2. 
      vaqtdan unumli foydalanish
      
   3. 
      ish joyini toza va ozoda saqlash
      

*d) a,b,c,

e) b,c

10. Qog’oz va kartondan nimalar tayyorlanadi?

1. 
   qog’oz papka
   
2. 
   daftar
   
3. 
   albom va muqovalar
   

*d) a,b,c

e) tog’ri javob yo’q

4. mavzu: Mehnat ta’limi xonasini ishga tayyorlash

Mehnat ta’limi xonasi va shu xonadagi qo’l mehnati darslari to’g’ri tashkil etilsa, o’quvchilarda mehnatga ijobiy munosabat shakllanadi, ishlab chiqarish – texnologik madaniyat tarbiyalanadi.

Mehnat xonasi shunday tashkil etilishi kerakki, u o’quvchilarning quyidagilar bilan ta’nishtirishni ta’minlasin:

1. 
   Ishlov beriladigan materiallar: qog’oz, karton, gazlama, tola, sim, tunuka, yog’och; ayrim qurilish materiallari: alebastr, sement va shu kabilar texnologiyasi bilan.
   
2. 
   Yuqoridagi materiallarga ishlov berishda qo’l bilan bajariladigan moslamalar bilan emas, balki mexanizasiyalashgan moslamalar bilan.
   
3. 
   Materiallarga ishlov berishning asosiy metodlari: mexanik, kimyoviy, energetik va shu kabilar bilan.
   

Sanoat, xalq xo’jaligi va qishloq xo’jaligining asosiy tarmoqlari bilan.

1. 
   Mehnatni tashkil etish elementlari (mehnatga munosabat, mehnat brigadasi),
   

mehnatni oddiy yakka tartibda tashkil etishdan boshlab, murakkabroq brigada va, nihoyat, konveyer ishini tashkil etish bilan.

Mehnat xonasidagi ishlar bolalarda mehnatga yo’llashni, intizomlilik, jamoa bo’lib ishlash, rasionalizatorlik xususiyatlari, konstruktorlik, kashfiyotchilikni rivojlantirish, ishni rejalashtirish, nazorat qilish va hisobga olishga odatlantirishi lozim.

Ishning ichki tashkil etilishi korxona, qurilish, qishloq xo’jaligidagi ishning tashkil etilishini o’rganayotgan o’quvchilarga duch kelgan prinsiplar asosida bo’lishi lozim, biroq bunda ishlab chiqarishdagi mehnatni tashkil etishning barcha prinsiplarini to’g’ridan-to’g’ri maktabga ko’chirish mumkin emasligini unutmaslik kerak.

Mehnat xonasidagi barcha mashg’ulotlar o’quv fanlari (mamavzutika, chizmachilik, rasm va shu kabilar) bilan uzviy aloqada bo’lishi hamda ularga asoslanishi kerak.

Asboblar bolalarning yosh xususiyatlariga, sanitariya-gigiyena talablariga javob berishi lozim.

I-IV sinflarda qo’l mehnati darslari uchun o’quvchining shaxsiy papkasi. O’quvchilar papkalarining qo’llanilishi I-IV sinf o’quvchilariga qo’l mehnati darslarini metodik to’g’ri tashkil etish va ularni muntazam o’tkazish imkonini beradi.

Bunday papkalarning qulayligi shundaki, unda har bir o’quvchi dars vaqtida kerakli hamma narsalarga: asboblar, materiallar, buyumlarga ega bo’ladi. Papka o’quvchilarga mehnat madaniyati malakalarini singdirishga yordam beradi. Shuningdek, papka o’quvchilarda o’z ish joylari va mehnat jarayonini uyushtirish, ko’nikma hamda malakalarni shakllantirishga ham yordam beradi. Bunday eng oddiy mehnat malakalarini o’quvchilarda birinchi sinfdagi dastlabki qo’l mehnati darslaridan boshlab shakllantira borish va ularni asta-sekin takomillashtirish maqsadga muvofiqdir.

Shaxsiy papkadan foydalanish usullari. Dars boshlanishidan oldin o’quvchi papkani ochilgan holda parta ustiga qo’yadi. U papkadan karton razvyortkani olib, uni quticha tarzida taxlab, partaning chap tomoniga ish vaqtida xalaqit bermaydigan qilib qo’yadi. So’ngra o’quvchi papkadan asboblar solingan vkladishni olib, partaning o’ng tomoniga qo’yadi. O’qituvchining ko’rsatmasiga ko’ra u u papkadan kerakli material (qog’oz, karton)ni olib, papkaning o’zini ish vaqtida xalaqit bermasligi uchun partaning ichiga joylashtirib qo’yadi.

Dars vaqtida o’quvchi vkladishdan kekrakli asbobni olib ishlatadi va asbob bo’shagan zahoti uni parta ustiga emas o’z joyiga qo’yadi. Materialdan ham xuddi shu tartibda foydalaniladi, ya’ni butun materialdan kerakligini qirqib oladi, qolganini esa o’z joyiga qo’yadi. Materialning qiyqimlarini partaning chap tomonida turgan qutichaga soladi. Dars oxirida qiyqimlar belgilangan joyga yoki navbatchi o’quvchi partalar orasidan olib o’tadigan savatga bo’shatiladi, navbachi o’quvchi esa qiyqimlarni belgilangan joyga olib borib tashlaydi. Shundan so’ng papkadan olingan barcha narsalar o’z joyiga tartibi bilan solinadi va papka chizimcha bilan bilan bog’lanadi. Papkani kelgusi darsgacha sinfdagi shkafga solib qo’yiladi.

Texnik modellashni o’rganar ekanlar, IV sinf o’quvchilari yog’och, sim, tunuka kabi materiallar bilan birinchi marta tanishadilar. Bunday materiallar bilan ishlash ish joyining puxta o’ylab tashkil etilishini, asboblarning to’g’ri doylashtirilishini talab qiladi. Bu ish o’quvchilarga bo’lajak slevar, tokar, duradgor va ko’pincha boshqa kasb egalari uchun zarur bo’lgan ish joyini to’g’ri tashkil etishning dastlabki malakalarini beradi.

Boshlang’ich sinflarda o’quvchilarga qo’l mehnatidan shunday ta’lim berish kerakki, V sinfga kelib ular dastgoh yashigida asboblarning joylashishini va slesarning ish joyida asbob hamda materiallarning joylashish sxemasini darhol o’zlashtirib olsinlar.

Boshlang’ich sinflarda o’quvchilar papkalardan foydalanish o’quvchilarning mehnat madaniyati ko’nikma va malakalarini izchil hamda muntazam egallab borishlarini ta’minlaydi. Bu malaka va ko’nikmalar o’qitishning keyingi bosqichlarida yanada takomillashtirilib boriladi.

Mehnat xonasining asbob-uskunalari. Mehnat xonasida bo’lishi kerak bo’lgan asbob-uskunalar (jihozlar, materiallar, mebellar)ning ro’yxati quyidagicha tanlab olinishi mumkin:

1.