Respublikasi oliy va

Manba hujjatlari. Ish jarayonlari boshlanishida ( manba) Boshlanishida iqtisodiy hodisalar natijasida ko’plab hujjatlar yaratiladi. Ular manba hujjatlari deyiladi. Manba hujjatlari bitim aylanmasining sodir etilishida kerak bo;kadigan bitim ma’lumotlarini qayd qiladi va rasmiylashtiradi. 2-2 chizmada manba hujjati yaratilishi ko’rsatilgan.
Iqtisodiy hodisa (savdo) sotuvchi kotibning sotganligining rasmiy dalili sifatida ko’p qismli savdo buyurtmasi tayyorlanishiga sabab bo’ladi.
Ushbu manba hujjati nusxasi sotuvchi tizimga kiritiladiva turli vazifalar ayniqsa to’lov, tashish va hokazolar haqidagi ma’lumotlarni izohlashda foydalaniladi. Savdo buyrug’idagi ma’lumotlar ushbu qismlarning har biridagi alohida aktivlarga sabab bo’ladi.
Mahsulot hujjatlari jarayonlarga sabab bo’ladigan mexanizmlardan ko’ra ish jarayonlari mahsuli. Masalan: xizmatchiga topshiriladigan mehnat shartnomasi mehnat shartnomasi tizimining mahsulot hujjati. 2-3 chizmada 2-2 chizmada berilganlarga o’xshash xaridorning hisob raqami savdo tizimining mahsulot hujjati
ekanligiga misol keltirilgan. Keying boblarda mahsulot hujjatlarining boshqa ko’plab namunalari haqid o’rganamiz.






Qayta aylanuvchi hujjatlar – bu bir tizimning resurs hujjatlari, boshqa bir tizimning manba hujjatiga aylanishi mumkin bo’lgan hujjatlar. Bunga 2-4 chizmada misol keltirilgan. Xaridor ikki qismli hisob raqam yoki hisobotni qabul qilib oladi. Yuqori qism asl hisob raqam va pastki qism tavsiya yuborish. Xaridorlar jo’natilgan tavsiyalarni lishadi va uni o’zlarining to;lovlari bilan kompaniyaga qaydarishadi ( ayniqsa chekda). Qayta aylanuvchi hujjat xaridorning hisob raqamidan naqd pulli to’lovni qabul qilish jarayoni haqidagi muhim ma’lumotlarni o’z ichiga oladi. Pul qabul qiluvchi tizimlar tuzilishi loyihalarining muammolaridan biri bu xaridor to’lovining xaridor hisob raqamiga mos kelishi. Ushbu kerakli ma’lumotlarni
21
mahsulotdek savdo tizimlariga yetkazilishi pulni qabul qilish tizimlari harakatlanganda aniqlikni ta’minlaydi.
Qayd daftariga hodisalar ketma-ketlik asosida qayd qilinadi. Barcha ish haqidagi muhim faktlar ma’lum bo’lganda ish jarayonida bir qavcha paytlar ketma- ketlik asosida qayd daftariga yozib boriladi. Qayd daftari uchun boshlang’ich ma’lumotlar manbai hujjatlardir. 2-5 chizmada savdo buyrug’ining savdo qayd daftariga yozilganligi ko’rsatilgan. ( quyidagi muhokamalarni alohida qayd daftarlarida ko’ring). Har bir xizmat alohida qayd daftarlarini , hisob raqam o’zgarishlari debitlash va kreditlash miqdori aks etishini talab qiladi. Buxgalteriyada ishlrni boshlash va hisobot qilish vaqti tez-tez kechikadi. Qayd daftari tugallangan xizmat ma’lumotlarini qamrab oladi va ushbu ma’lumotlar buxgalteriyaga topshiriladi. Qayd daftarlarining ikkita asosiy turi bor: asosiy qayd daftarlari va umumiy qayd daftarlari.