Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

YaIM (YaMM)ni qo‘shilgan qiymatlar bo‘yicha hisoblash  
(shartli misol) 
 
T/r 
Ishlab chiqarish 
bosqichlari 
Material yoki oraliq 
mahsulot narxi 
(so‘m) 
Qo‘shilgan qiymat 
(so‘m) 
1 
Qo‘ychilik fermasi 
0 
600 
600 (=600-0) 
2 
Junni qayta ishlovchi 
korxona 
1000 
400 (=1000-600) 
3 
Кo‘ylak ishlab 
chiqaruvchi 
1250 
250 (=1250-1000) 
4 
Ulgurji savdo 
1750 
500 (=1750-1250) 
5 
Chakana savdo 
2500 
750 (=2500-1750) 
  Sotilgan 
mahsulotning 
umumiy qiymati  
7100 
 
Qo‘shilgan qiymat 
 
2500 
 
Dunyo mamlakatlarida innovatsion mahsulot  
(sanoat mahsuloti umumiy hajmda, %) 
1.1-jadval 
Mamla-
katlar 
Iqtisodiy 
xavflilik 
darajasi 
1
9
9
7
 
1
9
9
9
 
2
0
0
1
 
2
0
0
3
 
2
0
0
5
 
2
0
0
7
 
2
0
1
0
 
2
0
1
5
 
2
0
2
0
 
Rossiya 
15,0 
2,6  1,65  4,4  3,68  7,1 
8,9  10,0  15,0  22,5 
AQSH 
15,0 
68,1  70,0  69,3  69,9  70,1  70,2  71,0  72,0  73,0 

---

 
16 
Yaponiya  
15,0 
86,1  80,1  85,1  82,1  86,2  87,5  90,0  92,0  95,0 
Germaniya  
15,0 
61,5  64,1  61,9  62,9  62,4  63,2  65,0  67,0  70,0 
Buyuk 
Britaniya 
15,0 
59,3  59,1  60,0  59,0  58,3  58,9  59,5  60,0  61,0 
Italiya  
15,0 
45,1  44,9  46,2  45,1  45,4  46,1  46,4  47,0  48,0 
Shimoliy 
Кoreya 
15,0 
73,1  71,1  75,3  75,3  77,6  80,1  81,6  85,7  90,0 
Janubiy 
Кoreya 
15,0 
3,3 
5,6 
9,3  15,1  18,0  22,4  36,0  54,0  72,0 
 
O‘zbekiston YaIMda tarmoqlar ulushi va uning o‘zgarishi  
(joriy narxlarda, % hisobida) 
1.2-jadval 
Кo‘rsat-
kichlar 
Yillar 
 
1993 1995  2000  2005  2006 2007                                                                                  
2008  2009  2010 2011  2012 
Qishloq 
xo‘jaligi  
 27,8   28,1   30.4   25,4   24.0  21,7  19,4   18,6   18,0  17,8  17,5 
Sanoat  
 22,3  17,1   13,8  20,7  22,1  24,0  22,3  23,6  23,9  24,1  24,0 
Xizmatlar   40,5 41,7   36,8  38,4  39,5  42,7*  45,3  47,2  42.4.  44.2  44,9 
Qurilish 
8,9  7,1 
6,1 
4,9 
5,1 
5,5 
5,6 
6,7 
6,5 
6,1 
5,9 
Sof 
soliqlar 
9,4  13,1  12,7  10.6  11,1  10,1 
9,9 
9,6 
9,2    7,8 
7,7 
*2007 va undan keying yillarda xizmatlarning bir qismi boshqa tarmoqlarda icobga olingan
. 
 
O’zbekistonda YaIMda tovarlar va xizmatlar ulushi hamda uning 
o‘zgarishi  
1.3-jadval 
Кo‘rsat-
kichlar 
 
2004 y 
2005 y 
2010 y 
2012 y 
mlrd. 
so‘m 
% 
mlrd. 
so‘m 
% 
mlrd. 
so‘m 
% 
mlrd. 
so‘m 
% 
YaIM 
12189,5  100  15923,4  100  62388.3 
100  96589.8  100 
Shu jumla-
dan: 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tovarlar 
qiymati 
5899,7  48,4  8120,9  51,0 
26078,3  41,8   38925,7  40,3 
Кo‘rsatilgan 
хizmatlar 
qiymati 
4583,2  37,6  6114,6  38,4  31400,9  49,0  50226,7  52,0 
Sof soliqlar 
1706,6 
14 
1687,9  10,6 
4909,1 
9.2 
7437,4 
7.7 
 
 

---

 
17 
Aholi jon boshiga YaIMning o‘sish dinamikasi 
1.4-jadval 
Yillar 
Кo‘rsatkichlar 
YaIM, 
mlrd.so‘m 
YaIMning o‘sish 
sur’ati, %da 
Aholi jon 
boshiga real 
YaIMning 
o‘sishi, % da 
1997 
976,8 
5,2 
3,3 
1998 
1416,2 
4,4 
2,6 
1999 
2128,7 
4,3 
2,8 
2000 
3255,6 
4,0 
2,5 
2001 
4868,4 
4,2 
3,1 
2002 
7469,3 
4,2 
3,2 
2003 
9664,1 
4,4 
3,2 
2004 
12189,5 
7,7 
6,5 
2005 
15923,4 
7,0 
6,6 
2006 
20759,3 
7,3 
6,8 
2007 
27161,2 
9,5 
7,1 
2008 
38969,6 
9,0 
7,2 
2009 
49375,6 
8,1 
7,0 
2010 
62388,3 
8,5 
7,3 
2011 
78764,2 
8,3 
7,0 
2012 
96589.8 
8,2 
6,9 
 
4-§. Nominal va real YaIM (YaMM). Narx indeksi 
 
Nominal  yalpi  milliy  mahsulot  joriy  yil  narxlarida,  real  mahsulot 
esa  solishtirma  (doimiy),  ya’ni  bazis  davrdagi  narxlarda  yoki  qat’iy 
valutalarda hisoblanadi. Real yalpi milliy mahsulot ko‘rsatkichi ma’lum 
vaqt  oralig‘ida  mahsulot  ishlab  chiqarish  jismoniy  hajmining 
o‘zgarishini baholash imkoniyatini beradi. 
 
Nominal yalpi milliy mahsulot hajmiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar: 

 
ishlab chiqarish real hajmining o‘zgarishi; 

 narx darajasining o‘zgarishi. 
 
Real  yalpi  milliy  mahsulot  nominal  yalpi  milliy  mahsulotni  narx 
indeksiga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi: 

---

 
18 
indeksi
arx 
YMM
 
Nominal
YMM
   
eal
N
R

 
Agar narx indeksi miqdori 1,0 birlikdan kam bo‘lsa nominal yalpi 
milliy  mahsulot  ko‘payishi,  1,0  birlikdan  ko‘p  bo‘lsa  kamayish 
tomonga o‘zgaradi. 
Narx  indeksi  joriy  va  bazis  yillardagi  narxlar  darajasini  taqqoslab 
aniqlanadi. Bunda ikki xil narx indekslaridan foydalaniladi: 
a) iste’molchilik tovarlari narx indeksi; 
b) yalpi milliy mahsulot narx indeksi. 
Birinchi  holda  iste’molchilik  tovarlar  va  xizmatlarning  ma’lum 
to‘plamini  o‘z  ichiga  olgan  «iste’molchilik  savati»ning  ikki  davrdagi 
(joriy va bazis) narxlari taqqoslanadi. 
Yalpi  milliy  mahsulot  narx  indeksidan  foydalanganda,  nafaqat  is-
te’molchilik  tovarlari,  balki  investitsion  tovarlar,  davlat  tomonidan 
sotib  olingan  hamda  eksport  va  import  qilingan  tovarlar  narxlarining 
summalari taqqoslanib umumiy narx indeksi aniqlanadi. 
Narx  indeksini  aniqlash  formulasini  quyidagicha  tasvirlash  mum-
kin: 
 
      
 
            
 
 
      P