Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

92

Mahsulot ijodkorligining aniq o‘lchovini ta’minlash uchun ilgari aniqlangan ko‘rsatkichlarni qanday ishlatamiz? Ushbu savolning muhim qismi ishonchlilik (ya’ni aniqlik) masalasidir. Mahsulot ijodkorligini baholash uchun qanday usuldan qat’iy nazar, biz uni mahsulot ijodkorligining haqiqiy qiymatini to‘g‘ri aks ettiradigan qadriyatlarni yetkazib berishni xohlaymiz. Tadqiqotda qo‘llaniladi- gan barcha choralar singari, mahsulot ijodkorligi bo‘yicha bahol- arimiz ham vaqt o‘tishi bilan barqaror va izchil bo‘lishini istardik. Biroq, bunga berilganidek munosabatda bo‘lish bu yerda mahsulot ijodkorligini baholash uchun ko‘rsatkichlardan foydalanish usul- lariga e’tibor qaratish maqsadga muvofiq.

Mahsulotning ijodkorligini baholashda tez-tez ishlatiladigan birinchi usul oddiy prinsipga asoslanadi: agar siz biron bir nar- saning qanchalik ijodiy ekanligini bilmoqchi bo‘lsangiz, u holda biladigan odamlardan so‘rang! Bu tuyulganidek tasodifiy emas va birinchi Amabile (1982) tomonidan muhokama qilingan Consensu- al Assessment Technique (CAT) shaklida mustahkam empirik asos- ga ega. U ijodiy tadqiqotlarda juda keng qo‘llanilgan va barqaror va izchil ko‘rinadigan baholarni berishga qodir va bizni qiziqtirgan narsani aks ettiradi, ya’ni ijodkorlik. Boshqacha qilib aytganda, hech bo‘lmaganda yangilik va foydalilik haqida gap ketganda, do- men mutaxassislari, masalan, san’at o‘qituvchilari – badiiy mah- sulotlar ijodkorligi to‘g‘risida yaxshi xulosalar chiqarishga qodir.
Biroq CATning bir zaif tomoni shundaki, u mutaxassislarning qarorlariga tayanadi. Tasavvur qiling, har safar tashqaridagi haro- ratni bilmoqchi bo‘lganingizda, buni bilish uchun meteorologga qo‘ng‘iroq qilishingiz kerak edi! Aynan shu fakt ushbu baholar- ga kirishni qiyinlashtiradi va ularni tushuntirishni qiyinlashtirishi mumkin. Garchi bu ba’zi bir vaziyatlarda muhim bo‘lmasligi mum- kin bo‘lsa-da – «boshqa yozishmalar kiritilmaydigan» musobaqani o‘ylab ko‘ring – bu juda muhim va umumiy sharoitda ijodkorlik istalgan joyda, ya’ni ta’lim masalasida bo‘ladi. Mahsulot ijodkor-