Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

ko‘nikmalariga;

• 
  hayot va faoliyatda muammoni hal qilish yoki maqsadga erishish uchun fikrlash dizaynidan foydalanish malakasiga ega bo‘ladi.
  

10.1. Fikrlash dizayni va uning mohiyati

Mamlakatimizda «dizayn» termini ishlatilayotganiga juda ko‘p vaqt bo‘lgani yo‘q. Inglizchadan tarjima qilganda «dizayn» rasm chizishni bildiradi. Bunga qadar narsalarni loyihalashtirish «badiiy konstruksiyalash», narsalarni yaratish nazariyasi esa «texnik es- tetika» deb atalib kelinardi. «Dizayn» so‘zi yasama tushunchalar:
«dizayner» – rassom konstruktor, «dizayn-forma» – buyumning tashqi ko‘rinishi tushunchalarini vujudga keltirdi va hokazo.
Sanoat ishlab chiqarishi sharoitida ishlab chiqaruvchilar tovar va mahsulotlar tashqi ko‘rinishining jozibadorligi, xilma-xilligi shuningdek, mahsulot ishlatilishidagi sifati va qulayligi kabi jihat- lariga alohida e’tibor qarata boshladilar. Natijada, nafaqat iste’mol- chi talablariga javob beradigan jozibador tashqi ko‘rinishga ega mahsulot formasini yarata oladigan balki konstruktorlash mas-

141

alalari va mashina ishlab chiqarish texnologiyasini yaxshi tushun- adigan maxsus mutaxassisga ehtiyoj vujudga keldi. Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, faqatgina injenerlik-texnikaviy va badiiy masalalar kompleks hal etilsagina raqobatbardosh mahsulot yaratish mum- kin. Dunyoning yirik kompaniyalari Healthcare, Procter & Gamble i Philips Electronics, IBM, General Electric, Toyota, Samsung, LG kabilar allaqachon boshqaruv jarayonini tashkil etish va mahsulot ishlab chiqarishda fikrlash dizaynidan samarali foydalanib kelmo- qdalar.

Fikrlash dizayni – foydalanuvchiga yo‘naltirilgan mahsulot, servis va xizmatlar ishlab chiqishdir. Fikrlash dizayni – doimo bir- inchi o‘ringa foydalanuvchi so‘rovlarini qo‘yadi va faqat shundan keyingina texnik amalga oshirish imkoniyatlari va iqtisodiy im- koniyatlarga e’tibor qaratiladi.
10.1-rasm. Fikrlash dizayni – usulining boshqa usullardan ajralib turadigan xususiyatlari¹⁵.

Dizayn bu – muammoni hal qilishdir. Dizayner bu – muammoni hal qiluvchi shaxs.

Muammoni hal qilish, samarali yechim topish uchun dastavval tadqiqot o‘tkazish va muammoni aniq belgilab olish, so‘ngra asosiy e’tiborni muayyan «og‘riqli nuqtalar»ga qaratish, g‘oyalar ishlab



¹⁵ Mualliflar tomonidan tayyorlangan.