Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

De Bono 6 shlyapalar usuli (De Bono 6 hats thinking)

Aqliy hujumda g‘oyalarni samarali shakllantirish va hosil bo‘lgan g‘oyalarni texnik-iqtisodiy tekshirish uchun yana bir usul

• 
  bu De Bono 6 shlyapalar usuli. Metod butunlay yangi g‘oyalarni olish uchun unchalik mos emas, shuning uchun uni yanada ko‘proq ishlab chiqilishi kerak bo‘lgan bir nechta g‘oyalar uchun Disney usuli kabi foydalanish maqsadga muvofiq. Ushbu usul biznes-reja- ni keyingi bosqichga ko‘tarish yoki mahsulot yoki xizmatni tako- millashtirish ustida ishlash uchun ham juda mos keladi.
  

6 ta shlyapa usuli juda ko‘rgazmali. Turli xildagi ranglar har xil xususiyatga ega. Vazifalarni taqsimlash uchun kartochkalar, qog‘oz shlyapalar yoki boshqa vositalardan foydalanish kerak. Usul 6 xil roldan iborat bo‘lganligi sababli, aylanada ham 6 kishi bo‘lishi ker- ak va hamma «shlyapa» oladi. Keyin topshiriq yoki g‘oya har kim- ga ko‘rinadigan flipchart yoki doskaga yozib qo‘yiladi.


3.7-rasm. De Bono 6 shlyapalarining mazmuni.

49

1. 
   Moviy shlyapa – moderator. U har xil ishtirokchilarning hamma gaplarini umumlashtiradi, muhim ma’lumotlarni yozib ola- di, shuningdek, guruh kotibi bo‘lishi kerak.
   
2. 
   Sariq shlyapa – optimist. U doimiy ravishda g‘oya uchun «Eng yaxshi ish» haqida o‘ylaydi. Bu barcha sohalarda maqbul narsani ko‘rish haqida. Vaqt jadvallari, byudjet, bozor, mijozlarning talablari va h.k. bo‘lishidan qat’iy nazar, u hamma narsa yaxshi deb o‘ylaydi.
   
3. 
   Yashil shlyapa – o‘ylovchi. U keng ma’noda o‘ylashi mum- kin. U boshqalarga o‘xshab chuqurlashish o‘rniga yangi g‘oyalarni olib kirishga va «keng» fikrlashga e’tibor qaratishi kerak. Shunday qilib, u g‘oyaning tafsilotlariga e’tibor berish o‘rniga tashqi g‘oy- alarni boshqa g‘oya bilan birlashtiradi.
   
4. 
   Qizil shlyapa – hissiyotga beriluvchi. U hissiy bo‘lishi mum- kin, uning didi, hissiyot, ehtiros va shaxsiy fikrlari birinchi o‘rinda turadi.
   
5. 
   Qora shlyapa – tanqidchi. Ular zaif tomonlarni topadi, ayniq- sa, zaif tomonlarga murojaat qiladi, g‘oyalarni tanqid qiladi va sal- biy tomonlarini ham ta’kidlaydi. «Eng yomon vaziyat ssenariysi» bu uning dunyosi va u uchun hamma noto‘g‘ri bo‘lishi mumkin bo‘lgan hamma narsa noto‘g‘ri bo‘ladi.
   
6. 
   Oq shlyapa – obyektiv. Raqamlar, faktlar, bilimlar, jadvallar, dalillar, statistika va hisob-kitoblar obyektivlarning diqqat marka- zida bo‘ladi. Ushbu shaxs betaraf bo‘lishi kerak va ushbu shax- sning barcha qarorlari ishonchli bo‘lishi kerak va agar kerak bo‘lsa raqamlar va dalillarni talab qilish kerak.