|
3 bosqich.
Yakuniy bosqich (10 min)
|
Mavzuda qo’yilgan savollar va ularning yoritilganini xulosa qiladi .
Guruxlarga o’zaro baxolash natijalarini e’lon qiladi.
|
3.1. Eshitadilar va mustakil ishlash uchun
topshiriq-ni yozib oladi.
|
O’quv topshiriq:
«Nima uchun ?» texnikasidan foydalanib organayzerni to’ldirish.
Nima uchun ? Nima uchun ?
O’quv topshiriq:
“Baliq skeleti” texnikasidan foydalanib «Daromad solig’ini to’lashda qanday muammolar turlarini bilasiz? savoliga javob beriladi.
O’quv topshiriqlari 1-topshiriq
Tijorat banklarining foizli xarajatlariga nimalar kiradi va ularning hisobi qanday tartibda
yuritiladi?
Tijorat banklari tomonidan daromad solig’i to’lash hisobi bo’yicha provodkalarni misollari yordamida jadval holatida tayyorlang.
2-topshiriq
Tijorat banklarining foizli daromadlariga nimalar kiradi va ularning hisobi qanday tartibda yuritiladi?
Tijorat bankining qaysi xizmatlari turlari QQS ga toritladi va uni misollar yordamida jadval holatida tayyorlang.
Har bir talabaning B.B.B. metodi asosida bilimini tekshirish
B.B.B. metodi asosida tarqatma materiallar
|
Tushuncha
|
Bilaman “+”,
Bilmayman “-”.
|
Bildim “+”,
Bila olmadim “-”.
|
1
|
Buxgalteriya hisobida hisoblash usullari
|
|
|
2
|
Hisoblashning kassa usulining kamchiligi
|
|
|
3
|
Hisoblash usulining mazmuni
|
|
|
4
|
Hisoblash usuliningavzalligi
|
|
|
5
|
Hisoblashning kassa usulining yaxshi
tomoni
|
|
|
6
|
Daromad va xarajatlarning muvofiqligi
|
|
|
7.
|
Hisoblash usulining moliyaviy hisobotlarga ta’siri
|
|
|
8.
|
Muvofiqlik qoidasi
|
|
|
MAVZU. BANKLARDA SOLIQLAR VA MAJBURIY TO‘LOVLAR HISOBI
Bankning byudjet va byudjetdan tashqari to‘lovlari turlari va ularni hisoblash.
Banklarda daromad solig‘i, qo‘shimcha qiymat solig‘i, ekologiya solig‘i, mol-mulk solig‘ini hisoblash va hisobini yuritish tartibi.
Byudjetdan tashqari to‘lovlar bo‘yicha operatsiyalarni bank buxgalteriya hisobida aks ettirilishi.
Tijorat banklari yuridik shaxs sifatida davlat byudjetiga quyidagi soliqlar toʻlaydi va ajratmalarni amalga oshiradi (Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “2018 yilda Oʻzbekiston Respublikasi davlat buydjeti parametrlari va asosiy makroiqtisodiy koʻrsatkichlari prognozi haqida”gi 29.12.2017 yildagi PP-3454- sonli Qarori):
yuridik shaxslardan olinadigan foyda soligʻi;
mol-mulk soligʻi;
yer soligʻi;
suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq;
qoʻshilgan qiymat soligʻi;
soliq solish manbasidan toʻlanadigan soliq;
jismoniy shaxslarning daromad soligʻi;
fuqarolarning byudjetdan tashqari pensiya jamgʻarmasiga sugʻurta badallari
(Xalq bankining tegishli boʻlimlariga oʻtkaziladi);
davlat maqsadli jamgʻrmalariga majbuhiy ajratmalar
yagona ijtimoiy toʻlov.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda soligʻining hisobi. Banklarda foyda soligʻi stavkasi 22% qilib belgilangan (Oʻzbekiston Respublikasining 2018 yilgi asosiy makroiqtisodiy koʻrsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari toʻgʻrisida”gi 29.12.2017 yildagi PP-3454-sonli Qarori, 7-ilovasi).
Ushbu qarorga muvofiq, obodonlashtirish va ijtimoiy infrastrukturani rivojlantirish soligʻi foyda soligʻi bilan qoʻshib yuborildi . Ushbu soliqni toʻlashda banklar kelgusi chorakning boshida chorak davomida olinadigan foyda miqdorini oylar kesimida bashorat qilib, davlat soliq inspektsiyalariga maʼlumot taqdim etiladi. Bashorat qilingan soliq summasi oyning boshida davlat byudjetining tegishli hisobvaragʻiga oʻtkaziladi va bunda,
Debet 19931 – “Muddati uzaytirlgan soliqlar”,
Kredit 23402 –“Respublika byudjetining mablagʻlari” hisobvaragʻi.
Oy davomida toʻlangan foyda soliq summasi har chorakning oxirida bankning tegishli xarajatlar hisobvaragʻiga oʻtkaziladi.
Agar chorak uchun bashorat qilingan foyda soliq summasi haqiqatga toʻgʻri kelsa,
Debet 56902 –“Daromad soligʻini baholash”,
Kredit –19931-“Muddati uzaytirlgan soliqlar” hisobvaragʻi.
Agar choraklik uchun oldindan toʻlangan foyda soligʻi summasi bankning haqiqatdagi foyda soligʻi summasidan kam boʻlsa, kam toʻlangan qismi bankning 22502- hisobvaragʻiga oʻtkaziladi va ushbu hisobdan davlat byudjetiga oʻtkazib beriladi.
Debet 56902 –“Daromad soligʻini baholash”,
Kredit 22502 –“Hisoblangan daromad (foyda) soliqlari” hisobvaragʻi.
kam toʻlangan summa davlat byudjeti hisobvaragʻiga oʻtkazilganda,
Debet 22502 –“Hisoblangan daromad (foyda) soliqlari”,
Kredit 23402 –“Respublika byudjetining mablagʻlari” hisobvaragʻi.
Agar oldindan toʻlangan foyda soligʻi summasi haqiqatda aniqlangan foyda soliq summasida koʻp boʻlsa, ushbu farq keyingi oylarda oʻzaro hisobkitob qilish asosida tartibga solinadi. Chorak boshida bashorat qilingan foyda soligʻi summasi haqiqatda kam yoki koʻp toʻlanganligi chorakning oxirida soliqqa tortiladigan bazaga nisbatan 22% miqdorida hisoblab aniqlanadi. Banklarda foyda soligʻi soliq bazasi bankning hisobvaraqlar rejasining 4 boʻlimidagi daromadlar hisobvaraqlaridagi qoldiqlar asosida aniqlanadi. Soliq bazasini hisoblashda 4 boʻlimdagi hisobvaraqlardagi daromad summasida Soliq kodeksida belgilangan
imtiyozlari mavjud boʻlgan daromad turlari va boshqa chegirmalar ayirib tashlanadi.
Mol-mulk soligʻi hisobi. Tijorat banklari barcha yuridik shaxslar kabi mol- mulk soligʻi toʻlaydilar, hozirgi paytda ushbu soliq stavkasi mol-mulkning umumiy summasiga nisbatan 5 foizni tashkil etadi (Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 29.12.2017 yildagi PP-3454-sonli Qaroriga muvofiq, 17-ilovasi). Mol-mulk soligʻi uchun soliq davri qilib kalendar yil belgilangan. Banklarda mol-mulk soligʻi uchun soliqqa tortiladigan bazani aniqlashda 16509+16535+16529+16541, 16549- hisobvaraqlarida mavjud qoldiq summalari olinadi, (16549 hisobvaraqda hisobga olingan ijradagi teminallar uchun soliqdan imtiyoz mavjud va ular soliq bazasidan chegiriladi). 16601- hisobvaraqda aks ettirilgan nomoddiy qimmatliklar boʻyicha ham imtiyoz mavjud va ular ham soliq bazasiga kiritilmaydi. Banklar yilning barcha choraklari uchun avans hisobotini soliq organlariga taqdim etadi. Bank tomonidan oylik toʻlanadigan mol-mulk soligʻi hisoblanib, 22504-hisobvaragʻida jamlanib boriladi va quyidagicha buxgalteriya yozuvi amalga oshiriladi:
Debet 56714–“Soliq (daromad soligʻidan tashqari) va litsenziyalar”,
Kredit 22504 –“Hisoblangan boshqa soliqlar (alohida ochilgan analitik hisobda)” hisobvaragʻi.
Hisobot davri tugagach, haqiqatda hisoblangan bir yillik mol-mulk soligʻi toʻlab beriladi va yanvar oyining 25-sanasigacha toʻlangan soliq summasi boʻyicha hisobot topshiriladi. Mol-mulk soligʻi toʻlanganda quyidagi buxgalteriya yozuvi amalga oshiriladi.
Debet 22504 –“Hisoblangan boshqa soliqlar (alohida ochilgan analitik hisobda)”
Kredit 23402 –“Respublika byudjetining mablagʻlari” hisobvaragʻi.
Mol-mulk soligʻi toʻlangandan soʻng yanvar oyining 25-sanasigacha toʻlangan soliq summasi boʻyicha hisobot topshiriladi.
Yer soligʻi hisobi. Mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi asosida yer uchastkalariga ega boʻlgan yuridik shaxslar, shu jumladan banklar yer soligʻini toʻlovchilari hisoblanadi (Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 29.12.2017 yildagi PP-3454-sonli Qaroriga muvofiq, 19-ilovasi). Koʻchmas mulk bank tomonidan ijaraga berilgan taqdirda, ijaraga beruvchi, yaʼni bank yer soligʻini toʻlovchi boʻladi. Yer uchastkasidan bir nechta yuridik shaxs birgalikda foydalangan taqdirda, har bir yuridik shaxs yer uchastkasining foydalanilayotgan maydonidagi oʻz ulushi uchun yer soligʻini toʻlaydi. Yer soligʻi har bir soliq davrining 1 yanvariga boʻlgan holatga koʻra hisoblab chiqariladi va yer soligʻining hisob-kitobi yer uchastkasi joylashgan yerdagi davlat soliq xizmati organiga hisobot yilining 15 fevraliga qadar taqdim etiladi. Yer soligʻini toʻlash, banklar tomonidan yilning har choragida, yil choragi ikkinchi oyining 15-kuniga qadar teng ulushlarda amalga oshiriladi.
Banklar amaliyotda yer soligʻini davlat soliq inspektsiyalari tomonidan
Toshkent shahri va viloyatlarda zonalar boʻyicha 1 kv.m.ga oʻrnatilgan soliq stavka haqida taqdim etgan tartiblar asosida toʻlaydilar (1ga uchun: 1-zona -131175469 soʻm, 5-zona -26235094 soʻm.) Bank binosi joylashgan joy qaysi zonaga taalluqli
ekanligi kadastr hujjatlari asosida aniqlanadi. Soliq baza aniq boʻlgandan keyin bank binolari joylashgan hududning maydoni hajmi aniqlanadi va belgilangan stavkalar asosida soliq summasi aniqlanadi. Aniqlangan yer soligʻi summasi belgilangan tartib va muddalarda davlat byudjetining tegishli hisobvaraqlariga toʻlab beriladi. Hisoblangan yer soligʻi summasiga,
Do'stlaringiz bilan baham: |
