Respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim

D erm otoglifika usuli. D erm otoglifika atam asi yunoncha derma — teri, glipho — chizmoq so'zlaridan olingan bo'lib, barm oqlardagi, kaftdagi, tovondagi te ri chiziqlar tuzilishini tadqiq qilishni anglatadi. D erm otoglifika to 'g 'risida dastlabki m a’lum otlar XVII asrda paydo bo'lgan. S hunga q aram ay d e r­ m otoglifika fan sifatida faq a t X IX asrning oxiri, X X a s r ­ ning boshlarida shakllandi. D erm otoglifika alohida usul si­ fatid a antropologiyada, tibbiyotda keng foydalaniladi. 1939 yilga kelib G .K am m ins va Ch.Midi g enetikada h am und an foydalanishni boshlab berishdi. T eridagi chiziqlarning irsiy- lanishini o 'rg an ish d a M .I.V ilyam ovskaya, I .I .K an ay ev a va T.D .G ladkovalarning xizm atlarini qayd etish joizdir. D erm o­ toglifika daktiloskopiya, palm oskopiya, p lan to sk o p iy a kabi tarm oqlarga bo'linadi.
Daktiloskopiya — barm oqdagi chiziqlarni o 'rganuvchi ta r- moqdir. Aniqlanishicha, barm oqlarda chiziqlar uch xil bo'lib, F.Galton ularni o'ram a (inglizcha — W w hort), sirtm oq (ing- lizcha — L lopp) va yoy (inglizcha — A arch) h a rfla r bilan ifodaladi. B arm oq chiziqlarining yoy shakli kam ta rq a lg a n bo'lib, triradiuslari bo'lm aydi. U ning qirralari barm oq do'm - boqchasini ko'ndalangiga kesib o'tadi. Sirtm oqlar eng ko'p ta r ­ q a lgan chiziqlar sh ak li bo'lib, 60 foizga yaq in o d am la rd a


uchraydi. Chiziqlar barm oqning bir tom onidan boshlanib, ik­ kinchi tom onga yetm asdan y ana orqaga qaytadi (7-rasm). H ar bir sirtm oq bir triradius — delta bo'ladi.
O 'ram alar o 'r tach a chastotada tarq a lg an bo'lib, 34 foizni tashkil etadi. O 'ram alar konsentrik yo'nalgan izchalardan tash­ kil topgan. O 'ra m a la rd a ikkita delta uchraydi. B a’zan qo‘1 chiziqlar d e lta la r soni bilan tavsiflanadi. T riradius chiziqlar sonini ikkala qo'lda hisoblash chiziqlar tezligini ifodalaydi. Ikki qo'lning o 'n ta barm og'ida triradiuslar miqdori 0 dan 20 gacha bo'lishi kuzatilgan. Sirtm oqda bitta o 'ram ada ikkita triradius uchragan holda, yoyda bir m a rta ham trirad iu s bo'lm aydi. Ayollarda o 'ram alar erkaklarga nisbatan kam roq, sirtm oq va yoylar esa ko'proq kuzatilgan.