Respublikasi oliy

Ssifomeduzalar (ssifos — grekcha ^,,kosacha^,’)ning tanasi dildiroq tiniq
moddadan iborat bo'lib, shakli to'nkarib qo'yilgan kosacha yoki
soyabonga o'xshaydi. Meduzalar barcha dengiz va okeanlarda keng
tarqalgan, ayrim vakillari chuchuk suvlarda ham uchraydi. Meduzalar
suvda erkin qalqib yuruvchi bo'shliqichlilardir (6 —rasm). Tipik vakili
— aureliya, ya’ni dengiz likopchasi (Aurelia aurita) keng tarqalgan.
Tuzilishi. Dengiz likopchasining og'iz teshigi soyabonining ostki
tomonining o'rtasida joylashgan. Og'zi atrofi to'rtta yirik paypaslagichlar,
soyabon chetlarida esa juda ko'p ingichka va kalta paypaslagichlar osilib
turadi. Tana devori barcha bo'shliqichlilamiki singan ikki qavat bo'lib
joylashgan hujayralardan iborat, lekin ektoderma hilan endodermani ajratib
turuvchi hujayrasiz qavat — mezogleya juda kuchli rivojlangan.
Meduzalar soyabon devoridagi muskullaming qisqarishi tufayli
harakatlanadi. Soyabon kengayganda uning osti suvga to'ladi, qisqarganida
esa suv uning ostidan kuch hilan siqib chiqarilishi natijasida reaktiv harakat
paydo bo'lib, meduza sovaboninina aavaricr tomoni bilan oldinga suzadi.





6~rasm. Meduzalar. A —ildizog’iz meduza, B —aureliya meduzasi: 1—ogiz, 2 —ropaliya, 3—og'iz paypaslagichlari, 4 —halqa nay, 5 —radial naylar, 6 — paypaslagichlar, 7 —jinsiy bezlar.


28


www.ziyouz.com kutubxonasi