Республикаси Олий ва Ўрта

1-Ma’ruza: Kab-hunar egallashning ijtimoiy va tarixiy muammolari


Reja:
1. 1. Kasbiy psixologiya fanining shakllanish tarixi va rivojlanish bosqichlari
1.2. Kasbiy psixologiyaning predmeti, maqsadi,vazifalari va boshqa fanlar bilan bog'liqligi.
1.3. Kasbga xos psixologik jarayonlar va ularni o'rganishga bo'lgan ehtiyojlar.
1.4. Buyuk ajdodlarimiz kasb-hunar to'g'risida.


Adabiyotlar: 5, 9, 13, 16, 17, 23, 30.
Tayanch iboralar: psixologiya, psixika, amaliy psixologiya, psixik jarayonlar, kasbiy bilimlar, kasb tanlash, ehtiyojlar, irodaviy harakatlar, kasbga yo`naltirish, kasbiy shakllanish;


1.1. Kasbiy psixologiya fanining shakllanish tarixi va rivojlanish bosqichlari
Psixologiya fanining o’z oldiga vazifa qilib qo’yadigan muammolari juda xilma-xil bo’lib, u eng avvalo, psixik faoliyatning asosiy qonunini belgilash, uning rivojlanish yo’llarini aniqlash, har bir psixik prosessning asosida qanday mexanizm borligi, uning o’zgarish jarayonlarini ochib berish masalalarini o’rganadi. Psixologiya psixik faoliyatning u yoki bu sharoitda qanday ro’yobga chiqqanligini o’rganish bilangina shug’ullanib qolmasdan, bu jarayonlarni qanday boshqarib borish masalalarini ham ilmiy asosda o’rganadi. Shuning uchun ham ilmiy psixologiya boshqa barcha o’rganilayotgan predmetlar orasida eng asosiy fanlardan hisoblanadiki, uning jamiyat rivojlanishi bilan ahamiyati yanada ortib va takomillashib boraveradi.
Psixologiya - o‘zi nima? degan savolga bir nechta psixologik ta’riflarni ko‘rish mumkin. Avvaliga psixik jarayonlarni o‘rgangan V.Vuntning fikricha, psixologiyaning asosiy vazifasi introspeksiya bo‘lib, u shaxsiy psixolog ya’ni emotsional holat va hissiy jarayonlarni o‘zi tahlil qilishidir.
«Psixologiya» so’zi ikki (grekcha so’z «psyuxe» «jon, ruh», «logos» «ta’limot») birikmasidan iborat bo’lib, «ruh, jon» haqidagi ta’limot degan ma’noni anglatadi. Psixik hodisalarning barchasi «psixika», «odam psixikasi», «kishining ichki dunyosi», «ruhiy hayoti» kabi nomlar bilan ataladi.
Psixologiya rivojlanish tarixida psixologik bilimlarning to’planishi ikki yo’nalishda amalga oshgan:
1. Hayotiy psixologiyaning rivojlanishi;
2. Ilmiy psixologiyaning rivojlanishi.
Psixik jarayonlar, psixik xususiyatlar, psixik holatlar haqidagi bilimlar hali yuzaga kelmagan juda qadim zamonlardayoq hayotiy tajriba asosida yuzaga kelgan. Bu bilimlar turli amaliy faoliyat, hamkorlik, o’zaro munosabatlar jarayonida shakllanib avloddan-avlodga o’tib, tilda, xalq ijodiyotida, maqollarda, san‘at asarlarida o’z ifodasini topgan. Masalan, odam xotira jarayonlari haqida ilmiy bilimga ega bo’lmasa ham biror matnni takror-takror o’qishi uni yaxshi esga olib qolishga yordam berishini bilgan.