Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

5.3. Рақобатли ҳолатнинг таҳлили

Товар бозорида тўғри рақобатчилар ўртасида рақобатчилик курашининг жадаллиги ва аниқ шакли рақобат ҳолатининг характерига боғлиқ ҳолда ўзгаради. Бу рақобатчилар ҳаракати натижасида юзага келадиган уларнинг ўзаро боғлиқлиги даражасини характерлайди. * Аниқ бозордаги таҳлилни ўтказишда иқтисобчилар томонидан таклиф этилган турли рақобатли тузилишларга таяниш муҳимдир. Одатда бундай тузилишни 4 га бўлиш мумкин: соф (ёки такомиллашган) рақобат, олигополия, монополистик рақобат ва монополия.
1
Бозорнинг тузилиши ва тавсифланишини

характерини олдиндан кыра билиш

Таянч ра=обатчиларни бащолаш

5.3- расм. Рақобатчиларнинг таҳлили.
Манба: Кревенс, Дэвид В. Стратегический маркетинг. - М.: Вильямс, 2003
Соф рақобат модели бозорда сотувчиларнинг гуруҳи харидорларнинг катта гуруҳига қарама-қарши туришининг мавжудлиги билан характерланади ва бу гуруҳларнинг ҳеч бири баҳоларга таъсир этиши учун етарлича кучга эга эмас. Товарлар аниқ белгиланган тавсифга эга. Ўзаро ўринбосар ва фақатгина талаб ва таклиф ўртасидаги нисбат билан белгиланадиган баҳоларда сотилади. Бундай бозордаги сотувчилар ҳеч қандай бозор кучига эга эмас ва уларнинг ҳаракати бошқа сотувчилар ҳаракатига боғлиқ эмас. Бундай бозорнинг асосий хусусиятлари қуйидагилардир:

• 
  сотувчи ва харидорнинг катта миқдори;
  
• 
  дифференциалланмаган, тўла ўзаро ўринбосувчи товарлар; * бозор кучларининг тўлалигича мавжуд бўлмаслиги.
  

Юқоридаги расмдан кўриниб турибдики, рақобатчилар таҳлили қуйидаги кетма-кетликда амалга оширилади:
Бозорнинг тузилиши ва тавсифланишини аниқлаш.
Таянч рақобатчилар характеристикасини тасвирлаш ва аниқлаш.
Таянч рақобатчиларни баҳолаш.
Рақобатчилар характерини олдиндан кўра билиш.
Потенциал рақобатчиларни аниқлаш.