Respublikamiz mustaqilikka erishgach, ishlab chiqarishning barcha jabhalarida bo’lgani kabi chorvachilikda ham qator o’zgarishlar yuz berdi

MOLLARGA QARASHDAGI XAVFSIZLIK TEXNIKASI.
Mollarga qarovchi xodimlarning xavfsizligi uchun javobgarlik xo’jalik direktori (raisi) va bosh zootexnigiga yuklanadi. CHorvachilikdagi xavfsizlik texnikasi qoidalarini o’rganishlarini tashkil etishlari va ularni bajarishlarini nazorat qilib turishlari shart.

Uchastkalar, bo’limlar va fermalarda mollarga qarayotgan kishilarning xavfsizligi uchun boshqaruvchi, brigadir va ferma mudiri javobgar. Ular xodimlarning yuqorida aytib o’tilgan qoidalarii bilpshlarini va ularni bajarishlarini vaqt-vaqti bilan, tekshirib turishlari kerak.Ishlab chiqarish xonalari — otxonalar, molxonalar, buzoqxonalar, qo’tonlar, cho’chqaxonalr va izolyatorlarning hammasi xavfsizlik va ishlab chiqarish sanitariyasi talablariga to’la javob berishi hamda mexanizatsiya vositalari bilan jihozlangan bo’lishi kerak. Xonalarda tartib va ozodagarchilikni saqlash hamda ularni starli darajada yoritish lozim; xonani va, ayniqsa, o’tish joylarini ortiqcha narsalar bilan to’sib qo’ymaslik zarur. Buqalar, erkak cho’chqalar va ayg’irlarni 18 yoshga to’lmagan o’smirlar hamda ayollarning boqishiga ruxsat etilmaydi.

Notinch mollar boqiladigan og’illar, stanoklar, og’ilxonalar yaqiniga «Ehtiyot bo’ling! Suzong’ich buqa (sigir)», «Tepong’ich ot» va «Tishlong’ich ot» kabi ogohlantiruvchi yozuvlar osib qo’yilishi lozim, Har bir chorvachilik xodimi amaldagi normalarga muvofiq jomakor va himoya vositalari bilan ta’minlannshi lozim; yuqumli kasalliklar bilan kasallangan mollarga qarovchi xodimning jomakori dezinfektsiyalanishi kerak.

Ferma xodiminipg kiyim-boshi saqlanadigan alohida shkaf, sovun va sochiqli umivalьnik, iliq suv va zarur dori-darmonlari bor aptechka (dastlabki yordam ko’rsatish uchun) bo’lishi darkor.

Xulosa.

Dag’al ozuqalarga pichan, somon, to’pon, qamish, makkajo’xori poyasi, ayrim urug’lar po’chog’i va boshqalar kiradi. Dag’al ozuqa qoramol, qo’y va otlar ratsionining zarur komponentlaridan biri hisoblanadi. Uni kichik me’yorlarda cho’chqa va parrandaga ham berish mumkin. Dag’al ozuqaning tarkibida 40 foizgacha qiyin hazm bo’luvchi biriktiruvchi to’qima bo’lib, ishlov berilmasa, hayvonlar yomon iste’mol qiladi. Yaxshi eyilishi uchun dag’al ozuqa mexanik-issiklik ishlovidan o’tishi zarur. Davlat standartlariga javob beruvchi pichanni sigarlar va qo’ylarga issiklik ishlovchisiz berish mumkin, lekin uni ham mexanizatsiyalashgan holda tarqatish uchun maydalash maqsadga muvofiqtsir.

Qoramol uchun somon va pichan 30—50 mm, otlarga 15—30 mm, qo’ylarga 10—20 mm uzunlikda qirqib berish kerak. Agar dag’al ozuqa suvli-shirali ozuqalar bilan birgalikda omixta holda tayyorlansa, uning maydalanish o’lchami 6—10 mm qilib tayyorlanadi. Dag’al poyali o’simliklar (shuvoq va boshq.) qorako’l zotli qo’ylar uchun 3—9 mm o’lchamgacha, parranda va cho’chqalarga quritilgan o’simliklar o’t uni 1 mm va boshqa hayvonlarga 2 mm.gacha maydalanadi.

Dag’al ozuqalardan somon, pichanning maydalanganida to’yimliligini oshirish uchun ildizmevali ozuqa, silos, kontsentrat, ozuqa achitqisi aralashtirilib, omixta qilib beriladi.

Suvli-shirali ozuqalarga: ildizmeva (lavlagi), kartoshka, yashil ozuqa, poliz ekinlari mahsulotlari, yangi karam, suv o’simliklari kiradi. Ildizmeva hayvonlarga berishdan avval yuviladi, qirqiladi va aralashtiriladi. Ildizmevani qoramopga berishda 10—15 mm, buzoqlarga —5—10, cho’chqalarga — 5—10 va parrandaga — 3—4 mm qalinlikda qirqiladi. Kunjara sigirlarga 10—15 mm o’lchamda maydalab beriladi. Ildizmevali ozuqalar maydalanganda uning sharbati oqrb kstmasligi lozim. Ildizmeva ozukalar xayvonlarga iste’molga berishda, ko’pi bilan 2 soat avval tayyorlanadi. Aks holda ozuqa buzilib qolishi mumkin. Kontsentrat ozuqalar sigirlar uchun 1,84—4 mm, cho’chqa va parrandalar uchun 1—1,8 mm gacha maydalab beriladi. Makkajo’xorini siloslash davrida uni 15—80 mm o’lchamda maydalanadi. Silos lavlagilar bshgan qo’shib tayyorlanganda uning o’lchami 5—7 mm.dan oshmasligi lozim.

Ozuqalarning ifloslanganligi: lavlagi 0,3 foiz, donli ozuqa 1 foiz qum, 0,004 achchiqmiya, spora va 0,25 foiz randak, qorakuya, mastak bilan zararlangan bo’lishi mumkin.

Ayrim vaqglarda chorva mollariga mog’orlagan, sasigan va tarkibida zaharli o’simliklar hamda ularning donlari nazoratsiz holda berilishi natijasida ko’plab mollar zaharlanadi. Mollarning va parrandalarning zaxarlanishi ayrim hollarda ularning nobud bo’lishiga olib keladi. Ba’zan zaharli moddalar hayvon tanasida to’planib, mahsulotga aralashgan holda tashqariga chikariladi.