Respublikamiz iqtisodiyotidagi tub o’zgarishlarni albatta xukumatimiz tomonidan olib

2.5.
 
Firma va kompaniyalar aktivlari 
va passivlarini tahlili 
Firma va kompaniyalar aktivlari deganda uning egaligi va erkin tasarrufidagi, joriy va 
uzoq muddatli aktivlari tushuniladi. Joriy aktivlar bu - pul mablag’lari, qimmatli qag’ozlar, 
tez pulga aylanadigan aktivlar hamda sekin pulga aylanadigan aktivlardan iboratdir. 
Uzoq muddatli aktivlar- bu asosiy va nomoddiy aktivlar, kapital qo’yilmalar va uzoq 
muddatli qo’yilmalardan iboratdir. 
Buxgalteriya balansi bo’yicha korxona passivlariga uning o’z kapitali va qarz kapitali 
kiritiladi. 
Buxgalteriya balansini tengligi aktivlar va passivlar nisbatida quyidagicha ifoda etiladi; 
Aktivlar= Kapital + Majburiyatlar
Ushbu ifodani buxgalteriya balansini ko’rsatkichlari va ularni o’zaro bog’liqligi 
bo’yicha quyidagi shaklda yozish mumkin: 
AV+NA+UMQ+MAM+DM+PMvaQQ= 
=O’M+ChJQUMM+ChJQQMM+KM 
Bunda: 
AV-
Asosiy vositalar; 
NA-
Nomoddiy faolllar;
 
UMQ-
Uzoq muddatli qo’yilmalar; 
MAM-
Moddiy aylanma mablag’lar; 
DM-
Debitorlik majburiyatlari; 
PmvaQQ-
Pul mablag’lari va qimmatli qag’ozlar; 
O’M-
O’z mablag’lari; 
ChJQUMM-
Chetdan jalb qilingan uzoq muddatli mablag’lar; 
ChJQQMM-
Chetdan jalb qilingan qisqa muddatli mablag’lar; 
KM-
Kreditorlik majburiyatlari. 
Buxgalteriya balansini aktiv va passivlari tahlilida uning umumlashgan va birlik 
ko’rsatkichlariga hamda ularning o’zgarishlariga baho beriladi. Taqqoslash bazasi sifatida yil 
boshi yoki o’tgan yil ma’lumotlari olinadi. 
Buxgalteriya balansini aktiv va passiv tomoni moddalarini soddalashtirilgan tartibda 
quyidagicha izohlash mumkin: 

---

32