Республика илмий-амалий масофавий онлайн конференцияси

Ballar	Guruh bahosi	Guruh xatosi	To’g’ri javob	Yakka xato	Yakka baho	Qisqacha ta’rif
Zilzila kuchi
1	Faqat seysmik asboblar bilan qayd etiladi	Sezilarli
2	Ko’pchilik sezmaydi. Sokin vaziyatdagi odamlargina sezadi	Juda kuchsiz
3	Bino ichidagi ayrim odamlargina sezadi	Kuchsiz
4	Bino ichidagi odamlarning ko’pchiligi sezadi. Uydagi jihozlar harakatga keladi	Sezil maydi
5	Bino va mebel tebranadi. Uyqudagilar iug’onib ketadi	Kuchli
6	Hamma sezadi, ba‘zi uylarda suvoqlar ko’chadi	Kuchsiz
7	Imoratlar shikastlanadi, g’ishtli devorlar yoriladi	Juda kuchli
8	Imoratlar kuchli shikastlanadi, tog’larda surilmalar yuz beradi	Vayron qiluvchi
9	Uylar butunnlay buzuladi yoki qisman buziladi	O’ta halokatli
10	Yer yuzida yoriqlar paydo bo’ladi	Yakson et.
11	Jarliklar hosil bo’ladi	Halokatli
12	Yer ko’rinishi - relyefi o’zgaradi	O’ta vayron q.

7-8 ta tog’ri javob – “Qoniqarli”

9-10 ta to’g’ri javob –“Yaxshi”
11-12 ta to’g’ri javob –“A’lo”
Javoblar varianti

Ballar	Guruh bahosi	Guruh xatosi	To’g’ri javob	Yakka xato	Yakka baho	Qisqacha ta’rif	Zilzila kuchi
1	4	Faqat seysmik asboblar bilan qayd etiladi	Sezi larli
2	2	Ko’pchilik sezmaydi. Sokin vaziyatdagi odamlargina sezadi	Juda kuch siz
3	3	Bino ichidagi ayrim odamlargina sezadi	Kuch siz
4	1	Bino ichidagi odamlarning ko’pchiligi sezadi. Uydagi jihozlar harakatga keladi	Sezil maydi
5	6	Bino va mebel tebranadi. Uyqudagilar iug’onib ketadi	Kuchli
6	5	Hamma sezadi, ba‘zi uylarda suvoqlar ko’chadi	Kuch siz
7	7	Imoratlar shikastlanadi, g’ishtli devorlar yoriladi	Juda kuchli
8	8	Imoratlar kuchli shikastlanadi, tog’larda surilmalar yuz beradi	Vay ron qiluv chi
9	12	Uylar butunnlay buzuladi yoki qisman buziladi	O’ta halo katli
10	10	Yer yuzida yoriqlar paydo bo’ladi	Yak son et.
11	11	Jarliklar hosil bo’ladi	Halo katli
12	9	Yer ko’rinishi – relyefi o’zgaradi	O’ta vay ron q.

Ushbu usul dars jarayoniga tatbiq etilsa, albatta o’zining samarali natijasini
beradi.
Yuqoridagi ta’lim jarayonida zamonaviy pedagogik texnalogiyalar qo’llanilishi natijasida o’quvchilar mustaqil izlanuvchan, fikrlarini qo’rqmasdan mazmunli ifodalashni, o’zlariga bo’lgan ishonchni ortiribgina qolmasdan ba’lki ilmiy ijodiyot olib borish ko’nikmasiga tayyorlanadilar.


Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Nishonov A.Х. va boshqalar. Ta`limda erkin va ochiq kodli dasturiy ta`minotlar, Axborot texnologiyalari va telekommunikasiya muammolari, respublika ilmiy-texnik konferensiyasi, Toshkent 2012 y.121-123 b.

2. R.Ishmuhamedov., M.YUldashev. Ta`lim va tarbiyada innovasion pedagogik texnologiyalar.-T.: “Nihol nashryoti, 2013 yil 278 bet.
Elektron ta`lim resurslari
1. www.uzedu.uz – O’zbekiston Respublika Xalq ta’lim vazirligi rasmiy sayti.
2.www.ziyonet.uz - ZiyoNet axborot ta’lim portali.

UCHBURCHAK ICHIDAGI IXTIYORIY NUQTADAN UCHBURCHAK UCHLARIGACHA BO‘LGAN MASOFAGA KO‘RA ELEMENTLARINI TOPISH


N.Shamsiddinov, O.Yusopov,
TDTU akademik litsey o’qituvchisi, [e-mail]
Bizga ma’lumki muntazam uchburchakning ichidan olingan ixtiyoriy nuqtadan uchburchak tomonlarigacha yoki muntazam uchburchakning burchak uchlarigacha bo‘lgan masofalar orqali mutazam uchburchakning qolgan elementlarini topish masalasi ko‘
rpchilikka muammo tug‘diradi.
1-masala. Agar muntazam uchbuchakning ichidan olingan ixtiyoriy nuqtadan uning tomonlarigacha bo‘lgan masofalar mos ravichda , va sonlarga teng bo‘lsa, u holda muntazam uchburchakning balandligi shu sonlar yig‘indisiga teng bo‘ladi, ya’ni (bu yerda O – berilgan nuqta)
, va
.
I sbotlash uchun uchburchakning yuzini , tomonini va balandligini deb belgilasan, u holda ga tengligi ma’lum.
Berilgan O – nuqtani uchburchak uchlari bilan tutashtirib, , va uchburchaklarni hosil qilamiz. Bu uchburchaklarning yuzalari yig‘indisi ga teng. .
Bu yerda , va .
.
M untazam uchburchakda bo‘lgani uchun, va natijada hosil bo‘ladi. Bundan muntazam uchburchakning tomoni ga teng ekani kelib chiqadi.
2-masala. Agar muntazam uchburchakning ichidan olingan ixtiyoriy nuqtadan uning uchlarigacha bo‘lgan masofalar mos ravichda , va sonlarga teng bo‘lsa, u holda muntazam uchburchakning tomonini topish masalasini ko‘rib chiqaylik. Berilgan O – nuqtani uchburchak uchlarigacha masofalar , va bo‘lsin.
Uchburchakning C uchini o‘zgartirmasdan uchburchakni ga buramiz. Uchburchak ichidan olingan O nuqta O₁ nuqtaga o‘tadi va ga teng, bundan tomoni ga teng muntazam uchburchak hosil bo‘ladi. deb belgilasak, uchun kosinuslar teoremasi
(1)
hosil bo‘ladi.

.
(1) tenglikda noma’lum bo‘lganligi uchun uni dan foydalanib topamiz:
, . (2)
Bundan ,
. (3)
(2) va (3) tenglikni (1) ga keltirib qo‘ysak
,
(4)
tenglik hosil bo‘ladi. Bu esa berilgan muntazam uchburchakning tomonini topish formulasi.
Endi bizga berilgan , va sonlar Pifagor teoremasini qanoatlantiradigan sonlar bo‘lsa, keltirgan formulamiz quyidagi ko‘rinishga keladi:

, va .
.
B

undan berilgan uchburchakning tomoni ga teng bo‘ladi. Berilgan muntazam uchburchakning balandligi , yuzasi ga teng bo‘ladi.
3-masala. Muntazam uchburachak ichidan olinga O nuqtadan uchburchakning uchlarigacha bo‘lgan masofalar mos ravishda 3, 4 va 5 ga teng bo‘lsa, uchburchak perimetrini toping.
Yechish: Berilgan masofalarni , , va deb belgilash kiritsak, u holda formulaga ko‘ra muntazam uchburachak tomonining uzunligi ga teng bo‘ladi. Bundan muntazam uchburachakning perimetri ga teng.
4-masala. Muntazam uchburachak ichidan olinga O nuqtadan uchburchakning uchlarigacha bo‘lgan masofalar mos ravishda , 3 va ga teng bo‘lsa, uchburchakka ishki chizilgan aylana radiusini toping.
Yechish: Berilgan masofalarni , , va deb belgilash kiritsak, u holda formulaga ko‘ra muntazam uchburachak tomonining uzunligi ga teng bo‘ladi. Bundan muntazam uchburachakka ichki chizilgan aylananing radiusi ga teng.
5-masala. Muntazam uchburachak ichidan olinga O nuqtadan uchburchakning uchlarigacha bo‘lgan masofalar mos ravishda 7, 8 va 13 ga teng bo‘lsa, uchburchakning yuzini toping.
Yechish: Berilgan masofalarni , , va deb belgilash kiritsak, u holda bu sonlar Pifagor teoremasini qanoatlantirmaganligi uchun (4) formuladan foydalanamiz. Bunda muntazam uchburachakning tomoni ga teng bo‘ladi. U holda uchburchakning yuzasi ga teng.
Adabiyotlar:
1.Понарин Я.П Элементарная геометрия в 2т_Т.1. Планиметрия_ _2004 -312с
2.Alixonov S. Matematika o'qitish metodikasi.T.:"TAFAKKUR-BO'STONI 2011.385 b.
3.Saparboyev J., Davletov D. Geometriya o'qitishda o'quvchilarning fazoviy
tasavvurlarini rivojlantirish// PEDAGOGIKA ilmiy-nazariy va metodik jurnal 3/2018
(82-88 betlar)