Respublika bo‘yicha yong‘inlar sodir bo‘lishi va ularda ko‘riladigan zararlar to‘g‘risida statistik ma’lumotlar tahlili Reja

T/r	Yong'in chiqish sabablari
Nisbat (%)
1	Chekish, yonuvchi moddalarni yoqish, gugun bilan yoritishda fovdalanish oqibatida	26
2	Bolalarning o^kt bilan o'vnashi oqibatida	14
3	Elektr jihozlarini ishlatish qoidalarini buzish oqibatida	13,5
4	Pcchka va tutun quvurlarini noto'g'n o^4rnatish natijasida	8,5
5	Payvandlash ishlarida yong'in xavfsizligi qoidalarini buzish oqibatida	2,3
6	Texnologik jihozlarni boshqarish qoidalarini buzish oqibatida	ZILJ

Yong'in yoki boshqa favqulodda vaziyatlar yuz berganda, o'quvchi-talabalar hamda boshqa ishlovchi xodimlarni zudlik bilan binodan olib chiqish uchun har bir binoda, shuningdek, har bir qavatda evakuatsiya chizmasi bo'lishi kerak. Ushbu chizmada har bir xonadagilarning harakat yo'nalishi hamda zaxiradagi chiqish eshiklari ko'rsatilgan bo'ladi. Shuni alohida ta'kidlash joizki, derazalari maxsus, temir panjaralar bilan har qanday xona, sinf xonalari ichida lorn yoki shunga o'xshash asbob-us- kunalar boMishi lozim.

Shu bilan bir qatorda, har bir qavatda yong'inga qarshi kurash uchun yong'in shlanglari va uni ishlatishga mo'ljallangan, doimiy suv bilan ta'minlangan yong^winga qarshi suv quvurlari va jo'mraklari, olov chiqqanda unga qarshi kurashning dastlabki harakati bo'lgan olov o'chirish ballonlari bo'lishi kerak. Bundan tashqari, derazalariga temir panjaralar qo'yilgan xonalar ichida lorn yoki shunga o'xshash boshqa buyum doimiy saqlanishi darkor.
Ko'pikli o't o'chirgich (OP-5) 1 m maydondagi o4ui o'chi­rish uchun mo'ljallangan. U sig'imi qariyb 10 litr o't o'chirish zaryadi bor silindr shaklidagi idishdan iborat. 04 o'chirgichni shaylash uchun lining dastasini 180° ga aylantirib, tubini yuqo- riga qaratib, ko'pik oqimini yonish o'chog'iga yo'naltirgan holda ko'pik tugaguncha ushlab turiladi. Karbonat kislotali o't o'chir­gich (OU-2) turli yong'inlarni bartaraf etishga mo'ljallangan. Uning sirt tarafi po'latdan yasalgan bo'lib, ustida buraydigan jo'mragi bor. U suyuq holdagi ko'mir (karbonat) kislotasini saqlab turish uchun xizmat qiladi. 04 o'chirgichni harakatga keltirish uchun iloji boricha yonish o'chog'iga yaqin olib boriladi, trubka og'zi o'tga qaratiladi. Buragichni soat mili yo'nalishiga qarshi burash lozim.
Tchki ol o'chirish jo'mraklari bino ichidagi yong'inni o'chi- rishga mo'ljallangan. Uni ishga solish uchun yong'inga qarshi shkafchaning eshigini ochib, o4 o'chirish shlangining dastasini jo'mrakka birlashtirib, buragichni soat mili yo'nalishiga qarshi burab, suv oqimi yong'in o'chog'iga yo'naltiriladi. Bino ichidagi issiqlikdan saqlanish uchun sirtqi kiyimJar va to'shaklar namlab boshga yopiladi. Xonadagi achchiq tutundan yer bagirlab harakat qilib qutulish mumkin.
Yong'in paydo bo'lganda, dastlabki harakat lining manbdyini tugatishga qaratilishi lozim, shu bilan birga elektr manbalarini O^’chirmasdan suvdan foydalanib bolmaydi, aks holda, u inson hayotiga xavf tug'dirishi mumkin.
Bino, shuningdek, qo'shimcha obyektlar hamda ularning qism- lari qanday materiallardan qurilganligini bilish yuz bergan yon- gin xavfini tezda bartaraf etishga yordam beradi. Shu sababli, fuqaro muhofazasi rahbari hamda shtab boshliqlari mavjud obyektning qanday qurilish materiallaridan qurilganligini juda yaxshi bilishi lozim.
Quyida esa, qurilish materiallarining yonish darajasi ko'reatib o'tilgan:

1. 
   Yonuvchi materiallarga — yog'och, selluloza, plastmassa, qog'oz va bitumlar kiradi.
   
2. 
   Sekin yonuvchi materiallarga — DVP, DSPlar kiradi. Bun- day materiallar tutab, sekin yonadi.
   
3. 
   Yonmaydigan materiallarga — beton, g'isht, marmar va boshqalar kiradi.
   

Yonish jarayoni to`xtashi uchun oksidlanish - tiklanish ekzotermik zanjir reaksiyasi tuzilishi kerak. Bu reaksiyada to`xtashning fizik hamda kimyoviy usullari qo`llaniladi.