Respublihasi

Gaz bilan kavxharlaxh

Havxharlaxh deb, metallarning ajralmas birikma hosil qilishi uchun qo‘shimcha oson eruvchi metallni (kavsharni) eritib (aso- siy metall erimasdan) birikma hosil qilish texnologik jarayoniga aytiladi.
Kavsharlashni uchta bir vaqtda bajariladigan jarayonlar to‘plami deb ko‘rish mumkin: 1) kavsharlanayotgan metallni kavshar erish haroratigacha qizdirish; 2) kavsharning erishi,
9
kavshar va kavsharlanayotgan metallning o‘zaro diffuziyalani- shi, chok metalining kristallanishi; 3) kavsharning kavsharlana- yotgan metall bilan o‘zaro ta'siri va kristallitlararo shakllar hosil bo‘lishi.
Kavsharlash nafaqat bir xil materiallardan, balki turli metall va qotishmalardan yuqori sifatli birikmalar hosil qilish xusu- siyatiga ega. Issiqlik manbayi sifatida gaz bilan kavsharlashda gaz kislorodli va gaz havoli alanga ishlatiladi.
Kavsharlashning ikki asosiy usuli farqlanadi: yuqori haroratli va past haroratli (GOST 17327-71). Yuqori haroratli kav- sharlashda kavshar 550˚C dan yuqori, past haroratlisi 550˚C dan past bo‘lgan haroratda eritiladi. Yuqori haroratli kavsharlashda birikmaning mustahkamlik chegarasi 500 MPa ni tashkil etib, eruvchi kavshar asosiga mis, rux, kadmiy va kumush kiradi, past haroratlida bu miqdor 50—70 MPa dan oshmaydi va eruvchi kavshar asosiga qo‘rg‘oshin, qalayi, surma kiradi.
Cho‘yan, uglerodli va legirlangan po‘lat, mis va uning qotish- malari, nikel va uning qotishmalari, aluminiylar yaxshi kav- sharlanadi. Kavsharlash — yetarli darajada unumli jarayon, hajmli ishlab chiqarishda oson mexanizatsiyalanadi, birikmalarga talab etilgan mustahkamlikni va germetiklikni ta'minlaydi, asosiy metallning struktura o‘zgarishini vujudga keltirmaydi. Kavshar- lashning kamchiliklariga quyidagilar kiradi: asosan, ustma-ust birikmalar bajarilishi; asosiy metall tavsifiga nisbatan birikma mustahkamligi va plastikligining pastligi; asosan, noyob metallar sarf bo‘lishi (qalay, kumush va boshq.); detallarni kavshar- lashga tayyorlashga yuqori talablar qo‘yilishi.

3.