Reproduktiv salomatlik

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 47 
savolning o‘zini tushunishi darkor. O‘quvchi savolning maqsadini anglamasa, 
masalaning mohiyatiga yetmasa yechim uchun usul tanlolmaydi. Bunday muammoga 
uchraydigan o‘quvchida tinglab tushunish qobiliyati yaxshi shakllanmagan bo‘ladi. 
O‘qigan asari yoki tinglagan matnini mazmunini so‘zlab berish vazifasi topshirilsa 
ham natijalar ijobiy bo‘lmaydi. Yuqoridagi toifaga kiruvchi o‘quvchilarga yordam 
berish uchun, ularning aniq fanlardan beriladigan masalalarni qiynalmasdan 
yechishlari uchun o‘quvchining ona tili va adabiyot fanlaridan chuqurroq 
o‘zlashtirishlari kerak degan taklifni ma‘qul ko‘raman. O‘quvchi masalada so‘ralgan 
savol yuzasidan yechim topishi uchun avval masala nutqida berilgan so‘zlarning 
qanday shakllanganiga e‘tibor berib, so‘zlarda mavjud qo‘shimchalarning turlarini 
farqiga bormog‘i kerak . Quyidagi qo‘shimchalar aniq fan masalalarida ko‘p uchrab 
o‘quvchini chalg‘ishiga sabab bo‘lmoqda. Masalan: Qarashlilik ma‘nosini 
bildiruvchi:– ning qo‘shimchasi Shaxs va narsalarning son-sanog‘ini bildiruvchi 
shaxs- son qo‘shimchalari:- man, -san, -miz, -ng, -ing, -m,- im, Lug‘aviy shakl 
yasovchi qo‘shimchalarga omonimlik hosil qiluvchi so‘z yasovchi qo‘shimchalar:-
xon, -boz, -chilik, -imlik, -im, -m va boshqalar Kelasi zamon va hozirgi zamonni 
ifodalovchi qo‘shimchalar ma‘nosini farqlolmaslik. Sifat yasovchi qo‘shimchalardan 
:-li, -ser, -dosh va boshqalar Bu qo‘shimchalarni tushunmas ekan o‘quvchi biror 
natijaga erishishi qiyin bo‘ladi. Adabiyot fani doirasida esa o‘quvchi biror asar bilan 
tanishib chiqqanidan keyin, o‘zi o‘qigan asarning aynan qaysi o‘rinlariga ahamiyat 
berishi lozimligi muhim sanaladi. Tabiiyki matematik savodxonlikni oshirish uchun 
qo‘yiladigan talablar ona tili va adabiyot fanidan imtihon topshiruvchi abiturientga 
qo‘yilgan talablardan birmuncha farq qiladi.Bunda o‘quvchi biror badiiy asar bilan 
tanishib chiqqanidan so‘ng quyidagi muammolar yuzasidan o‘zi mustaqil yoki 
o‘qituvchi yordamida mashg‘ulot o‘tashi kerak. -Asarda keltirilgan har bir 
qahramonni nomini yozib chiqish; -Ijobiy qahramonlar va salbiy qahramonlar 
ro‘yxatini shakllantirish; -Har bir qahramonning qilgan xatosi uchun sabab bo‘lgan 
omillarni aniqlash; -Badiiy detallarni aniqlash; -Badiiy detalga asrda tasvirlangan 
davrning va bugungi zamonamizdagi muhitning munosabatlarini solishtirish; -Badiiy 
asar syujetini jamlab bundan bir asr oldingi davrga ko‘chirsak,yoki bir asr kelajakda 

---