Reproduktiv salomatlik

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 44 
Birinchi bo'g'in duragaylar o'zaro chatishtirilganda ikkinchi bo'g'in o'simliklarda 
ajralish: 9:7 nisbatda, ya'ni bir fenotipik sinf (9/16) qizil, ik-kinchisi (7/16) oq bo'ladi, 
demak natijaviy nisbat 9:7. Ota-ona o'simliklarning genotipi -- AAbb va aaBB bo'lib, 
ularning bar bin bittadan dominant (A yoki B) genga ega. Bu dominant genlar 
alohida-alohida holda gulga qizil rang bera olmaydi, shuning uchun ota-ona no'xat 
o'simliklarining guli oq bo'ladi. 
Genlarning polimer ta'siri. 
Allel bo'lmagan bir nechta genning bitta belgining 
rivojlanishiga o'xshash ta'sir ko'rsatishi genlarning polimer ta'siri deyiladi. Genlarning 
polimer 
ta'siri 
organizmlarning 
miqdoriy 
belgilarida 
uchraydi. 
Masalan, 
hayvonlarning vazni, o'sishi, o'simliklarning bo'yi, to-vuqlarning tuxum qilishi, 
qoramol sutining miqdori va yog'liligi, o'simliklar tarkibidagi vitaminlar miqdori va 
boshqalar. Miqdor belgilarning rivojlanish darajasi unga ta'sir etuvchi polimer genlar 
soniga bog'liq bo'ladi. 
Polimer hodisasini dastavval shved olimi Nilson Ele o'rgandi. U bug'doyning qizil 
(A
|
A,A
2
A
2
) va oq 
(a
l
a
l
a
2
a
2
) 
navlarini o'zaro chatishtirib F, o'simliklarni oldi. 
F, da donlarning rangi pushti bo'ldi. F, o'zaro chatishtirilib F
2
dagi o'simliklarning 
don rangiga qarab 5 ta guruhga ajratildi. Ularning miqdoriy nisbati quyidagicha: 1 ta 
qizil, 4 ta och qizil rangli, 6 ta pushti, 4 ta och pushti rangli, 1 ta oq donli donga ega 
o'simliklar. 
Polimeriya orqali irsiylanish qonuniyatlarini o'rganishning ahamiyati juda katta. 
Organizmlardagi, xususan madaniy o'simlik va uy hayvonlarining in-son uchun 
foydali miqdoriy belgilari polimer genlar ta'sirida irsiylanadi va rivojlanadi. Masalan, 
uy hayvonlarining og'irligi, sut miqdori va yog'liligi, lavlagi ildizmevasidagi 
shakarning miqdori, g'alladoshlarda boshoqning uzun-ligi, makkajo'xori so'tasining 
kattaligi va hokazo.