Reproduktiv salomatlik

Foydanilgan adabiyotlar ro'yxati: 
 

---

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 42 
1.Pedagogika va axborot texnologiyalari yutuqlar va istiqbollari//Resp. ilmiy-amaliy 
konf. mater. - Toshkent: UzPFITI, 2003y. 250 b. 
2.Tolipov O‗., Usmonboeva M. Pedagogik texnologiya: nazariya va amaliyot. - 
Toshkent: Fan, 2005y.205 b. 
3.Tolipov O‗., Usmonboeva M. O‗quv jarayonini loyihalash va uning bosqichlari // 
Uzluksiz ta‗lim jurnal. - Toshkent, 2002y. № 1. 58-64b. 
4.Tolipova J.O. Biologiyani o‗qitishda pedagogik texnologiyalardan foydalanish. - 
Toshkent: TDPU, 2004y. 1-qism. 75 b. 
5.Tolipova J.O. Biologiyani o‗qitishda pedagogik texnologiyalardan foydalanish. - 
Toshkent: TDPU, 2004y. P-qism. - 100 b. 
 
 

---

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 43 
IRSIYATNING TUZILISH VA FUNKSIONAL BIRLIGI 
Masharipova Zuhra Babaniyozovna 
Xorazm viloyati Bog'ot 
tumani18-umumiy o'rta ta'lim 
maktabi biologiya fani o'qituvchisi 
Annontatsiya: 
Irsiyatning tuzilish va funksional birligi genlar hisoblanadi. Biz 
o'rgangan mavzularda har bir gen boshqa genlardan mustaqil holda bitta belgining 
rivojlanishiga ta'sir qiladi. 
Kalit so‘z: 
funksional, Irsiyat, genotip-gen, AABB yoki AaBb, polimer gen
 
Bundan shunday xulosa chiqarish mumkin: genotip-genlarning mexanik 
yig'indisi, fenotip esa alohida belgilarning xilma-xil ko'rinishidir. Biroq aslida bunday 
emas. Agar ayrim hujayralarda va biokimyoviy va fiziologik jarayonlar o'zaro 
uyg'unlashgan bo'lsa, u birinchi navbatda - genlarning o'zaro ta'sir etuvchi tizimi, 
ya'ni genotip bilan bog'liq xromosomalarning ma'lum qismida joylashgan allel va 
allel bo'lmagan genlar bir-biriga o'zaro ta'sir ko'rsatadi. Allel genlar dominant va 
resessiv hollarda bo'ladi. Tola va to'la bo'lmagan dominantlik farq qilinadi. 
Genlarning komplementar ta'siri turli allelga mansub genlar ba'zi belgilarning 
rivojlanishiga bir muncha mustaqil ta'sir etishi bilan birga, ko'pincha turli shaklda 
o'zaro ta'sir ko'rsatadi. Natijada organizmda biron belgining rivoj-lanishi bir necha 
gen nazorati ostida bo'ladi. Misol uchun tovuqning toji har xil zotlarida turli shaklda 
bo'ladi. Bu narsa ikki juft genning o'zaro ta'siri natijasi-da genlarning alohida 
kombinatsiyasi tufayli tojlar to'rt xil variantda namoyon bo'ladi, ya'ni oddiy (aabb), 
no'xatsimon (aaBB yoki aaBb), yong'oqsimon (AABB yoki AaBb), gulsimon toj 
(AAbb, Aabb)lar (64-rasm). 
Allel bo'lmagan genlar o'zaro, asosan komplementar, epistaz, polimer ta'sir qiladi. 
Genotipda allel bo'lmagan genlarning o'zaro ta'siri natijasida organizmda yangi 
belgining rivojlanishiga olib kelishi genlarning 
komplementar, 
ya'ni to'ldiruvchi 
ta'siri deb ataladi. Genlarning bunday ta'siri xushbo'y hidli, oq gulli no'xatni o'zaro 
chatishtirishda ham aniq namoyon bo'ladi. Olingan bi-rinchi bo'g'in durgaylar qizil 
rangda bo'ladi. 

---