Реле ҳимояси бўйича умумий тушунчалар

5. HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI. 

 

Mexnat  muxofazasi  vazifalaridan  biri  ishchilarga  xavfsiz  ish  sharoitini 

yaratib  berishdan  iboratdir.  Xavfsiz  ish  sharoiti,  ya’ni,  mexnat  xavfsizligi  -  bu 

ishlab  chikarish  sharoitida  ishchilarga  barcha  xavfli  va  zararli  faktorlar  ta’siri 

bartaraf etilgan mexnat sharoiti xolati. 

Ishlab  chikarishdagi  jaroxatlanishlar  ishlab  chikarish  sharoitida  ko‘pgina 

fizik va kimyoviy faktorlar ta’sirida yuz beoadi. Bunday xavfli faktorlarni yuzaga 

kelishiii  texnalogik  jarayonning  xarakteriga,  ish  jixozlarining  konstruksiyasiga, 

mehnatni  iashkillashtirish  darajasiga  va  shu  kabi  bir  kancha  omillarga  bog‘lik 

bo‘ladi.  Xavfli  faktorlar  yuzaga  kelish  xarakteriga  bog‘lik  xolda  real  va  yashirin 

bo‘lishi  mumkin.  Real  xavf  aniq  va  ko‘zga  ko‘rinarli  tashqi  belgilari  bilan 

xarakterlanadi.  Masalan,  mashinaning  xarakatlanuvchi  kismi,  ko‘tarilagan  yuk  va 

b.sh.  Yashirin  xavf  mashina,  mexanizmlar  va  ish  jihozlarida  yashirin  nuqsonlar, 

nosozliklar  bo‘lishi  bilan  xarakterlaiib,  ma’lum  bir  sharoitda  xavfli  xolatga, 

avariyaga  olib  keladi.  Yashirin  xavflarga  ish  joyining  tartibsizligi,  iflosligi, 

xavfsizlik  talablariga  javob  bermasligi,  ish  jihozlari  va  moslamalardan  nourin, 

ya’ni  boshqa  maqsadlarda  foydalanish,  uzilgan  elektr  simlari.  ishchining  xato  va 

noto‘g‘ri xarakati kabilar xam kiradi. 

Ishlab  chikarishda  jaraxotlanishlarni  oldini  olish-  bu  murakkab  kompleks 

muammo  xisoblanib,  birinchi  navbatda  mashina  va  mexanizmlarni  loyixalash 

bosqichida xavfsizlik talablariga katta e’tibor berishni talab etadi. 

Odamning  xayot  faoliyati  jarayonida  turli  xil  xavfli  ta’sirlar  yuzaga  kelib, 

odatda  bu  ta’sirlar  anik;  bir  sharoitlarda  odamning  sog‘ligiga  bevosita  yoki 

bilvosita  sezilarli  darajada  zarar  etkazuvchi  ob’ektlar,  xodisa  va  voqealarni  o‘z 

ichiga oladi, ya’ni bu ta’sirlar natijasida turli xil noxush oqibatlar yuz beradi. 

Odam  o‘zining  mexnat  faoliyati  davomida  xam  turli  xil  xavfli  ta’sirlarga 

uchrashi mumkin. Odamning mexnat faoliyati bevosita ishlab chikarish muxiti deb 

atalgan  fazoviy  kenglikda  joylashadi.  Ishlab  chiqarish  sharoitlarida  odamning 

---

 

58 

faoliyatiga  asosan texnogen   ta’sirlar,  ya’ni  texnika  bilan bog‘lik bo‘lgan ta’sirlar 

kuzatilib, bular xavfli ishlab chikarish omillari sifatida qaraladi.