Социаллық антропология хам инсаннын экологиялык озгерислери.
Реже:
Социаллық антропология тусиниги.
Социаллық хам мадений антропологиянын бир биринен айырмашылыклары.
Инсан экалогиясы тусиниги хам машкаласы.
Антропология инсанды биологиялық ҳәм материаллық тәреплерин изертлеўши, инсаният басланыуы ҳәм еволютсиясы бойынша қараслар ҳәм социал үрп-әдетлерин уйрениўши пән болып табылады.
Антропология - (антропо ҳәм логия) - адамның келип шығыўы ҳәм еволютсиясы, адамның дене дүзилисиндеги нормал парқ-айырмашылық, өзгериўшеңлик ҳаққындағы пән.
Антропология инсаният жәмиетлери ҳәм мәдениятларындағы минез-қулық нағысларын үйренеди. Бул илимниң тийкарғы структуралық болеги болып табылады. Қоспа Штатларда социал антропология әдетде материаллық антропология ямаса социал-материаллық антропология болып болинеди.
Материаллық антропология менен салыстырыўлар
Термин материаллық антропология әдетде қолланылады етнографик психик тәрептен пүтин, қайсы усылларға жонелтирилген доретпелер мәденият индивидуал тәжирийбеге тәсир етеди ямаса халықтың билимлери, үрп-әдетлери ҳәм мәкемелери ҳаққында ҳәр тәреплеме ойлаўды мақсет етеди. Социал антропология - бул хожалық турмыс, економика, ҳуқық, сиясат ямаса динды өз ишине алған, социаллиқ өмирдиң шолкемлестирилген тийкарларына аналитик үстин туратуғынлық беретуғын ҳәм материаллық байланысларды өз ишине алған арнаўлы бир социал мунасәбетлерди изолятсия етиўге ҳәрекет ететуғын етнографик доретпелерге салыстырғанда қолланылатуғын термин. Социал илимий изертлеўдиң тийкарғы мәселелерине салыстырғанда бир дәрежели егинши дәрежели ҳәдийселер.
3. Социал антропологларни қызықтырған темалар киритилген Бажыхана, економикалық ҳәм сиясий шолкем, нызам ҳәм қарама-қарсылық өлшемлери, нағыслары тутыныў ҳәм айырбаслаў, ағайынлық ҳәм шаңарақ қурамы, гендер мунасәбетлери, бала туўыў және социяласйу, динге сыйыныў, ҳәзирги социал антропологлар де мәселелер менен шуғылланмакта глобализм, етник зорлықшылық, гендер изертлеўлери, трансмиллийлик ҳәм жергиликли тәжирийбе ҳәм жаңа пайда болған мәдениятлар кибер-мәкан,4 екологиялық мәселелер економикалық раўажланыў менен қарама-қарсылықға түскенде рахиплерди бирлестириўге жәрдем бериўи мүмкин.5 Британиялық ҳәм америкалық антропологлар, сандай-ақ Гиллиан Тетт ҳәм Карен Хо ким оқыған Уолл-стрит ушын алтернатив түсиндириў берди 2007-2010 жыллардағы финанслық кризис економикалық ҳәм сиясий теорияға тийкарланған техникалық түсиндириўлерге.
6. Англия, франсуз ҳәм америка социал -материаллық антропологиялары ортасындағы айырмашылық ҳәм теория ҳәм де усыллардың кобейиўи ҳәм керилиги азайған. Социал ҳәм материаллық антропологлар ҳәм екеўин бирлестирген бирпара адамлар антропология институтларының копшилик болегинде жайласқан. Сандай етип, институтсионал бирликлердиң рәсмий атлары енди бул пәнлердиң мазмунын толық сәwлелендириўи шәрт емес. Гейпаралар, мысалы, Социал ҳәм материаллық антропология институты. 7. (Оксфорд) қурамындағы өзгерислерди сәwлелендириў ушын өз атларын өзгертирди, басқалары, мысалы, Кент Университетиндеги социал антропология.
8.әпиўайығана антропологияға айланды. Копшилик алар тийкар салған атды сақлап қалыўады.
Узақ мүддет сапалы изертлеўлер сандай-ақ интенсив атыз изертлеўлери (айтып қатнасыўшыларды бақлаў әдетде) тәрепинен қолланылатуғын сораўнамалар, сораўнамалар ҳәм қысқа мүддетли сапарларды муғдарлық анализ қылыў орнына дәстүрий түрде социал антропологияда хошаметлентирилди. економистлер, сиясатшунослар ҳәм (ең көп) сотсиологлар.
9. Социал антропология саласындағы қәнигеликлестирйулер оның үйрениў объектлери өзгериўи ҳәм жаңа интеллектуаллықлық парадигмалар пайда болыўы менен өзгерип барады ; музыкашынаслык ҳәм медициналық антропология әмелдеги, анық белгиленген қәнигеликлер үлгилери.
Жақында ҳәм ҳәзирде когнитив раўажланыў ; жаңа технологиялардың социал ҳәм етикалық түсиниклери; " шаңарақ" дың пайда болған формалары ҳәм басқа жаңа социаллық өмирлер ағайынлық ; даўам жетип атырған социал апат мәмлекет сотсиализми; қайта тиклениў сиясаты диншыллыклық ; ҳәм анализ қылыў аудит мәдениятлар ҳәм есапдарлык
Тема басқа пәнлердиң жантасыўлары менен жанландырылған ҳәм аларға үлес қосқан, мысалы философия (етика, феноменология, логика ), тхе пән тарийхы, психоанализ ҳәм филология.
Социал антропология 19 -әсирдиң Катар пәнлери, сандай-ақ тарийхый түбирлерге ие етнология, фолклор изертлеўлер ҳәм Классикалар, Басқалар арасында. (Қаранг Антропология тарийхы.) Оның тиккелей бириншии жумысында қәлиплести Едвард Бурнетт Тёрор ҳәм Жеймс Жорж Фразер 19 -әсирдиң ақырында ҳәм 1890 -1920 жыллар даўамында усыл ҳәм теорияда үлкен өзгерислерге дус келди, түп атыз жумысларына жаңа итибар берилди, тәбий шараятларда социал минез-қулықты узақ мүддетли пүтин үйрениў ҳәм франсуз ҳәм немис социал теориясын енгизиў. Бронислав Малиновский Британия социал антропологиясына ең зәрүрли тәсиринлерден бири болып, антропологлар жергиликли тилде ислейтуғын ҳәм жергиликли адамлардың күнделик әмелиятына шонгыйтындай узақ мүддетли атыз жумысларын айтып өттилер.12.Бул раўажланыў Франтс Боас тәрепинен мәдениятлар дүня ҳаққындағы ҳәр қыйлы идеяларға тийкарланған ҳәм сал себепли аларды тек өз стандартлары ҳәм қәдириятлары көзқарасынан туўры түсиниў мүмкин деген пикирди илгери сүрген материаллық релятивизымды енгизиўи менен күшейтилди.
Е. Б. Тйлор (1832 жыл 2 октябр - 1917 жыл 2 январ ) ҳәм Жеймс Жорж Фразер (1854 жыл 1-январ - 1941 жыл 7-май) әдетде Британия дағы заманагоъй социал антропологлардын ажайып дәwири есапланады. Егер Тлор екскурсияни әмелге асырған болса Мексика, Фразер де өзлериниң салыстырыўий изертлеўлери ушын материаллардың копшилигин кең оқыў арқалы алғанлар атыз жумыслары, тийкарынан классиклар (Грекистон ҳәм Рим әдебияты ҳәм тарийхы ), дәслепки Европа фолклористлери шыгармасы ҳәм миссионерлар, саяхатшылар ҳәм заманлас етнологлардын лекциялары.
Тилор унилинеализм ҳәм " инсанияттың бирдейлиги" формасын қатаң қорғаў етди.14.Әсиресе Тлор теориялер ушын тийкар жаратты материаллық диффузионизм, түрли группалардың уқсас материаллық сыртқы коринислер ямаса технологияларға ыелеўиниң уш усылы бар екенин айтып : " ғәрезсиз ойлап табыў, узақ региондағы әждадлардан мийраслар, бир ырқтан өтиў басқасына. "
15. Тлор дәслепки ҳәм тәсирли антропологыялық түсиниклерден бирин ислеп шықты мәденият " бул билимлер, ықтықат, көрикем өнер, етика, нызам, әдет ҳәм жәмиет [азалари] ретинде [адамлар] иелеген ҳәр қандай басқа қәбилет ҳәм әдетлерди өз ишине алған қурамалы бир пүткил".16.Бирақ, Стокинг айтып өткени сыяқлы, Тёрор тийкарынан үлкен функтсиялар менен емес, бәлки мәденият айырым елементлерин болистириў ҳәм сүўретлеў менен шуғылланған ҳәм ал улыўма жонелтирылмаган, көп қырлы идеяны емес, бәлки виктория идеясын илгери сүрген сыяқлы туылган кейинги антропологлар тәрепинен усыныс етилген материаллық өзгерис. Тёрор соның менен бирге, адамларда диний ықтықатлардың келип шығыўы туўрысында теория жаратып, теориясын усыныс етди анимизм ең әййемги басқыш ретинде ҳәм " дин" жүдә көп структуралық бөлимлерге ие екенлигин айтып, алардан ең әҳмиетлисин ғайрытабиий жанзатларға (етикалық системалар, космология ҳәм басқалардан айрықша болып есапланыў ) ысениў деп билген.
Классикани кең билген Шотландиялық алым Фразер де өзин динге сыйыныў, аңыз ҳәм сыйқыр менен шуғылланған. Оның салыстырыўий изертлеўлери, ең көп баспа етилген баспаларда ең тәсирли Алтын боглан, глобал колемде диний ықтықат ҳәм символикадаги уқсаслықларды анализ етди. Бирақ Тёрор де, Фразер де буған қызығыўшылық билдириўмади атыз жумыслары Соның менен бирге, алар материаллық елементлер ҳәм мәкемелердиң бир-бирине қандай сәйкес келиўин тексериўден мәпдар емес еди. Алтын боглан биринши басылыўынан кейин кейинги баспаларда кескин қысқартирилди.
Инсан екологиясы ямаса антроекология социал жәмиеттииң орайлық булуги оның социал -тәбий ҳәм тәбий-илимий тийкары болып табылады. Инсан екологиясы өзинде медицина улыўма геранталогия, морфология, антропология, генетикалықалықанын тийисли карасларын өзинде улыўмаластырады. Бул фактлардын изертлеў ебйекти инсан болып, ал еки дүня тәбий және социал дүняға тийисли жанзат болып табылады. Инсан екологиясы адамлар популясиялардын әтирап -орталық пенен өз-ара тәсири байланыс тәсиреда халықтың артыўының халық саламатлығын сақлаў ҳәм раўажландырыў мәселелерин үйренеди. Инсанның мофофизиалогик қәсиетлерин есапқа алған түрде ноосфералык өзгерислер процессинде жер регионларыны биосфера процесслерин ислеп шығыў - хожалық економикалық макеадш өзлестириў низамлықлардың барыўында адамлар саламатларын сақлаў ҳәм раўажландырыўдың тәбий нызамларын үйрениў инсан екологиясының әҳмиетли ўазыйпасы болып табылады. Инсан екологиясы адамларды қоршап турған тәбий және социал орталықты адамлардың оған ҳамба бир-бирлерине мунасәбетлерин биринши рет илимий әдебиятқа сотсиологлар америкалықлда Р. Парк ҳәм Ал. Бюрчск тәрепинен киргизилди. Азмаздан кейин инглиз алымы Бъюс инсан екологоясынын везифаси әйне адамлар социал мунасәбетлерин биологиялық популятсияси процесслерине тутастиришдан ибарат болып табылады деп анықлама береди.
Пән-техника раўажланыўы заманинде тәбийлиқлик ҳәм жасалмаик раўажланыўы улыўма бирдей емес. Егер тәбийлиқликни раўажланыўы тийкарынан еволютсия жолы менен жүз берса, жасалмалық революциялык өзгерислер негизинде жүзеге келеди.
Ҳәзирги заман кисиси өмиринде тәбийлиқлик ҳәм жасалмалықтың коеффициентлер шынығыўаласыз тек стилистик және социал-гигиеник жантасыў шараятларына бул тарийхый жуўапкер ўазыйпаны әмелге асырыў мүмкин. Болек киси, улыўма инсаният жәмиети тек тәбияат пенен өз-ара тәсирдагина әмелдеги балады ҳәм раўажланады. Инсан менен тәбияат ортасында елемент алмасинуви ҳәзирги шараятда жаңа мазмун кәсип етаби. Инсан тәрепинен тәбий шараятлардың өзгерислерини социал -гигиеник ақыбетлер комплекси пайда болыўы менен бирге жүз береди. Бул ақыбетлер де регионал ҳәм глобал кориниске ие балады. Ҳәзирги замн кисисиниң социал ҳәм биологиялық турмысы барлық тәреплерин өз ишине алады.
Шахстың социалласйу процеси
Инсан, адам, шахс көплеген пәнлердиң үйрениў объекти есапланады. Шахс , дегенде арнаўлы бир жәмиеттииң ағзасы түсиниледи.
Do'stlaringiz bilan baham: |