Rejasi 1-Mavzu: «Xalqaro gumanitar huquq fanining maqsad va vazifasi». 1-Mashg‘ ulot

Ba’zi urush qurollarini qo‘llashni taqiqlash va yoki cheklash xaqidagi shart-nomalar (Gaaga xuquqining ba’zi tarixiy xujjatlari):

- 1925 yil. Urushda bug‘ uvchi, zaharli yoki shunga o‘xshash gazlardan va bakteriologik vositalardan foydalanishni taqiqlash haqidagi Jeneva Protokoli.
Ba’zi urush qurollarini qo‘llashni taqiqlash va yoki cheklash xaqidagi shartnomalar (Gaaga xuquqining ba’zi tarixiy hujjatlari):
- 1868 yil. "Portlovchi va yondiruvchi o‘qlardan foydalanishni taqiqlash xaqida"gi Sankt-Peterburg Deklaratsiyasi;
- 1899 yil. Quruqlikdagi urush qonunlari va odatlariga doir Gaaga Konventsiyasi.
Tarixda ilk bor urush olib borish usullari va vositalarining tartibga keltirilishi;
Qurolli to‘qnashuvlar paytida qo‘llaniladigan gumanitar huquqning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat:
-harbiy zaruriyat, ya’ni harbiy maqsadga erishish uchun foydalaniladigan hatti-harakatlar ularni qo‘llash mumkinligini oqlash doirasidagina amalga oshirilishi kerakligi;
-insonparvarlik; ya’ni har qanday harbiy harakatlar paytida ham inson va uning or-nomusi, qadr-qimmati masalalari diqqat markazida bo‘lishi hamda hurmat qilinishi zarurligining talab qilinishi;
-qurollar va urush olib borish usullarini tanlash erkinligininng cheklanganligi;
-dushmanga qarshi ishlatilayotgan urush vositalari va qurollarning ko‘rsatilayotgan qarshilikka mutanosib bo‘lishi zarurligi;
-kombatantlar va kombatant bo‘lmaganlarni bir-biridan farqlash, ya’ni hujum faqat kombatantlarga qarshi amalga oshirilishi mumkinligi.
Bunday xujjatlar shartli ravishda to‘rt guruhga ajratiladi:
1)Urush jabrdiydalarini himoya qilishga yo‘naltirilgan hujjatlar. Ular "insonparvarlik huquqi" yoki "Jeneva huquqi" deb ham ataladi, chunki ularning mohiyati Jeneva konventsiyalarida aks ettirilgan.
2) Urush olib borish usullari va vositalariga taaluqli hujjatlar. Ular "urush huquqi" yoki "Gaaga huquqi" deb xam ataladi, chunki ularning mohiyati asosan Gaaga konventsiyalarida aks ettirilgan.
3) Ba’zi ob’eklarni himoya qilishga yo‘naltirilgan xujjatlar.
4) Xalqaro yurisdiktsiya (sud qilish huquqi) haqidagi hujjatlar.