Режа: Ўзаро боғланишлар хақида тушунча ва уларнинг турлари

Омил белги билан натижавий белги ўртасидаги боғлиқлик зичлигини ўрганишда юқорида кўриб чиқилган содда(оддий) методлардан ташқари корреляция коэффициенти, корреляция индекси ва корреляцион нисбат кўрсаткичлари ҳам кенг қўлланилади.

Омил белги билан натижавий белги ўртасидаги боғлиқлик зичлигини ўрганишда юқорида кўриб чиқилган содда(оддий) методлардан ташқари корреляция коэффициенти, корреляция индекси ва корреляцион нисбат кўрсаткичлари ҳам кенг қўлланилади.

ЁКИ

ЁКИ

	Bog’lanish turlari
Balansli bog’lanish		Komponentli bog’lanish		Omilli bog’lanish
			Funktsional bog’lanish			Korrelyatsion bog’lanish

Korrelyatsion bog’lanish turlari

Bog’lanishlar yo’nalishi bo’yicha

Analitik ifodalanishiga ko’ra

Omillarning soniga ko’ra

To’g’ri bog’lanish

Teskari bog’lanish

Chiziqli bog’lanish

Chiziqli bo’lmagan bog’lanish

Bir omilli bog’lanish (juft korrelyatsiya)

Ko’p omilli bog’lanish

To’g’ri chiziqli bog’lanishni ifodalaydigan regressiya tenglamasini quyidagicha yozish mumkin:

Y
Системанинг параметрларга нисбатан умумий ечими ушбу кўринишда ёзилади:

Регрессия тенгламасида Х-омил белги олдидаги а1 коэффициент иқтисодий таҳлил учун катта ахамиятга эга. У регрессия коэффициенти деб номланади ва Х-омилнинг самарадорлигини кўрсатади: омил бир бирликка ошганда натижа ўртача қанча миқдорга ошиши (ёки пасайиши)ни ифодалайди.

Гипербола тенгламаси:

Гипербола тенгламаси:

Бу регрессия тенгламасининг параметрларини ҳисоблаш учун қуйидаги нормал тенгламалар системасидан фойдаланилади:

Ярим логарифмли тенглама:

Ярим логарифмли тенглама:

Иккинчи даражали парабола тенгламаси:

Иккинчи даражали парабола тенгламаси:

Кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқлиги статистиканинг бир қанча методларининг бирикмалари ёрдамида аниқланиши ва ифодаланиши мумкин.

Кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқлиги статистиканинг бир қанча методларининг бирикмалари ёрдамида аниқланиши ва ифодаланиши мумкин.

Ўзаро боғланишларни ўрганишда қўлланиладиган усуллар

Паралел қаторларни солиштириш

Баланс методи

Статсистик гуруҳлаш

Графиклар

Дисперсион таҳлил

Корреляцион-регрессион таҳлил

Параллел қаторларни таққослаш деганда омил қаторларнинг ҳадлари қийматига натижавий белги ҳадларининг мос келиши тушунилади. Омил белги ҳадларини ўсиб борувчи (ёки аксинча) тартибда жойлаштириб, натижавий белги ҳадларининг ўзгариши кузатилади. Омил белги қийматини «Х», натижавий белгини - «Y» билан белгилаймиз.

Параллел қаторларни таққослаш деганда омил қаторларнинг ҳадлари қийматига натижавий белги ҳадларининг мос келиши тушунилади. Омил белги ҳадларини ўсиб борувчи (ёки аксинча) тартибда жойлаштириб, натижавий белги ҳадларининг ўзгариши кузатилади. Омил белги қийматини «Х», натижавий белгини - «Y» билан белгилаймиз.

Ўрганилаётган тўплам бирликлари жуда кўп бўлган шароитда омил белгининг битта қийматига натижавий белгининг бир неча қийматини мос келиши параллел қаторларнинг ўзаро боғлиқлигини тушунишни қийинлаштиради. Бундай шароитда боғлиқликнинг мавжудлигини аниқлаш учун корреляцион ва гуруҳли статистик жадваллардан фойдаланиш мумкин.

Ўрганилаётган тўплам бирликлари жуда кўп бўлган шароитда омил белгининг битта қийматига натижавий белгининг бир неча қийматини мос келиши параллел қаторларнинг ўзаро боғлиқлигини тушунишни қийинлаштиради. Бундай шароитда боғлиқликнинг мавжудлигини аниқлаш учун корреляцион ва гуруҳли статистик жадваллардан фойдаланиш мумкин.

Супермаркетлар	Реклама харажатлари, минг сўм	Супермар кетда савдо қилган мижозлар сони	Супермаркетлар	Реклама харажатлари, минг сўм	Супермар кетда савдо қилган мижозлар сони
1	16	1600	11	20	1840
2