Reja: Zamin va poydevor tushunchalari. Poydevorsozlik sohasi rivojlanishining qisqacha tarixi Gruntlarning tabiati va turlari Gruntlarning qattiq zarrachalari



Download 121,5 Kb.
bet7/10
Sana29.12.2021
Hajmi121,5 Kb.
#84637
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
1404207386 51835

    Bu sahifa navigatsiya:
  • Illit
3. Gruntlarning qattiq zarrachalari

va donadorlik tarkibi

Gruntning qattiq qismi mineral zarrachalar majmuidan iborat bo`lib, yemirilgan tog` jinslarida ularning o`lchamlari bir necha santimetrdan millimetrning mingdan bir ulushigacha o`zgarishi mumkin.

Yirik bo`lakli zarrachalar odatda ko`p mineralli bo`ladi. Magmatik tog` jinslarining asosini kvarts, dala shpati, avgit, slyuda, talk, xlorit singari birlamchi minerallar tashkil etadi. Metamorfik tog` jinslarning tarkibi birlamchi minerallardan tashqari ikkilamchi minerallardan ham iborat bo`ladi. Cho`kindi tog` jinslarining tarkibida barcha keng tarqalgan birlamchi (kvarts, dala shpati, slyuda va boshqalar) va ikkilamchi (kaltsit, gips, angidrit, dolomit, gilli minerallar va h.k.) minerallar mavjud bo`lishi mumkin.

Qum, chang va gil zarrachalari monomineral tuzilishga ega, ya`ni ularning tarkibi qandaydir bir mineraldan iborat bo`ladi. Gil zarrrachalari qum va chang tarkibidagi birlamchi mineralning kimyoviy yemirilishidan hosil bo`lgan ikkilamchi mineraldan tashkil topadi. Shuning uchun ham ular namlanganda ko`pchib, quritilganda qotish xususiyatiga ega. Illit (gidroslyuda ), kaolinit va montmorillonit gil zarrachalari minerallarining asosiy vakillari hisoblanadi.

Gruntlarning xossalari qattiq zarrachalarining mineralogik tarkibidan tashqari har xil yiriklikdagi zarrachalarning nisbiy miqdoriga, ya`ni donadorlik tarkibiga ham ko`p jihatdan bog`liqdir. Gruntning turi va nomlanishi ko`pincha donadorlik tarkibi natijalariga asoslanib o`rnatiladi.

Donadorlik tarkibini baholashning ko`plab usullari mavjud bo`lib, amaliyotda asosan gidravlik va elash usullari qo`llaniladi. Gidravlik usullar turli yiriklikdagi (massadagi ) zarrachalarning suyuqlikda (masalan, suvda) har xil tezliklar bilan cho`kish qonuniyatiga (Stoks qonuniga ) asoslangan bo`lib, ular yordamida o`lchamlari 0,1 mm dan kichik zarrachalarni saralash mumkin. Yirik zarrachalarning tarkibi elash usulida o`rganiladi. Bunda ko`zlarining o`lchamlari ( di ) 0,1; 0,25; 0,5; 1,0; 2,0; 5,0 va 10,0 mm bo`lgan standart elaklar to`plamidan foydalaniladi.

Ma`lumki, gilli gruntlarning donadorlik tarkibini gidravlik usullar bilan aniqlash ko`p vaqt va mehnat talab qiladi. Shu sababli, gil zarrachalarining salmog`i va grunt turini bilvosita gruntning plastiklik soni (Ip) bo`yicha ham o`rnatish mumkin (2-bo`limga qarang).

Sochiluvchan gruntlarning donadorlik tarkibini elash usuli bo`yicha o`rganishda har bir elakdagi xususiy ( nisbiy ) qoldiq quyidagi ifoda bo`yicha aniqlanadi:

Хi = mi 100% /  mi , (1)
bu yerda mi - berilgan elakda ushlanib qolgan grunt massasi ;  mi -namunaning umumiy massasi.

Gruntlarning donadorlik tarkibi jadval yoki grafik shakllarda ifodalaniladi. 1 - rasmda donadorlik tarkibi haqida ma`lumot beruvchi umumiy qoldiq ( ( Xi) va lg(1000 di ) orasidagi bog`lanish grafigi ko`rsatilgan. Sinov natijalari bo`yicha qurilgan shunday grafik asosida gruntning bir jinslilik darajasi quyidagi nisbat bo`yicha baholanadi:


Kd = d60 / d10 , (2)

bu yerda d60 , d10 - umumiy qoldiqning 60 va 10 foizlariga mos keluvchi donalar (zarrachalar) yirikligi.

Donadorlik tarkibi ma`lumotlari bo`yicha gruntning muhim ko`rsatkichlaridan biri - zarrachalarning o`rtacha vazniy yirikligini ham aniqlash mumkin:

100


d 0 = ------------- ( 3)

 (Xi / di )



1 – rasm. Gruntlarning donadorlik tarkibi

Download 121,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish