Reja: Yog` kislotalarining elementar tarkibi, lipidlar tarkibidagi yog` kislotalari

-CH=CH-CH=CH-. Lekin quyidagi tartibda –CH=CH=CH– (kumulyativ qo`shbog`li) joylashgan qo`shbog`lar uchratilmagan.
Bir qo`shbog`li to`yinmagan yog` kislotalariga C_nH_2n-₂O₂ alken (yoki olein) qatoridagi yog` kislotalari deb ataladi. Bularga miristoolein kislotasi C<sub>14</sub>H<sub>26</sub>O<sub>2</sub>, pal’mitoolein kislotasi (zoomarin kislotasi) C<sub>16</sub>H<sub>30</sub>O<sub>2</sub>, olein kislotasi C<sub>18</sub>H<sub>34</sub>O<sub>2</sub> (9-oktadetsin kislotasi), elaidin kislotasi C<sub>18</sub>H<sub>34</sub>O<sub>2</sub> (trans-9-oktadetsin kislotasi) va h.k. misol bo`la oladi. Bu kislotalardan tabiiy yog`lar tarkibida eng keng tarqalgani olein kislotasidir.
Ikki yoki undan ortiq qo`shbog`li to`yinmagan yog` kislotalariga C<sub>n</sub>H<sub>2n</sub>-<sub>2m</sub>O<sub>2</sub> (m- qo`shbog`lar soni) alkenpolien (yoki poliolefin) kislotalari deb ataladi. Bulardan ko`proq uchratiladiganlari linol kislotasi C₁₈H₃₂O₂, linolen kislotasi C₁₈H₃₀O₂ va uning izomerlari (eleostearin kislotalari), araxidon kislotasi C₂₀H₃₂O₂ va h.k.
T arkibida uchbog`i bo`lgan to`yinmagan kislotalar ham ahyon-ahyonda uchrab turadi. Masalan, santalbik kislotasi CH<sub>3</sub>-(CH<sub>2</sub>)<sub>5</sub>-CH=CH-C=C-(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>-COOH, eritrogen kislotasi CH<sub>2</sub>=CH-(CH<sub>2</sub>)<sub>4</sub>  C-C  C(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub> COOH va h.k.
Tabiiy yog`lar tarkibida gidroksikislotalar juda kam hollarda va kam mikdorda uchraydi. Faqat ritsinol kislotasi C₁₈H₃₄O₂ bundan mustasno, chunki bu kislota kastor moyidagi yog` kislotalarining 94% ni tashkil etadi. Ritsinol (12-gidroksiolein) kislotasining struktura formulasi CH<sub>3</sub>-(CH<sub>2</sub>)<sub>5</sub>-CHOH-CH<sub>2</sub>-CH=CH-(CH<sub>2</sub>)<sub>7</sub>COOH. Gidroksikislotalar o`simlik mumlari tarkibida birmuncha ko`prok uchraydi. Miya lipidlari tarkibida 12, 14 va 16 ta uglerod atomlaridan iborat gidroksikislotalar aniqlangan.
To`yinmagan yog` kislotalaridan turli xil oksidlovchilar ta`siri ostida ham turli tarkibli gidroksikislotalar va ketokislotalar, shuningdek dikarbon kislotalar hosil bo`lishi mumkin.