Reja: Xalqaro hisob-kitoblar haqida tushuncha. Tashqi iqtisodiy shartnomalardagi valuta-moliyaviy va to‘lov shartlari Xalqaro hisob-kitoblarning asosiy shakllari a ularning tavsifi

2 Xalqaro hisob-kitoblarning asosiy shakllari va ularning tavsifi

Xalqaro hisob-kitoblar ikki guruhga bo’linadi: hujjatlashtiriladigan, hujjatlashtirilmaydigan to’lovlar. Hujjatlashtiriladigan to’lovlarga:

1. 
   hujjatlashtirilgan akkreditiv;
   
2. 
   inkassa bilan amalga oshiriladigan barcha to’lovlar kiradi.
   

Hujjatlashtirilmaydigan to’lovlarga:

1. 
   to’lov topshiriqnomasi;
   
2. 
   cheklar;
   
3. 
   SWIFT (SWIFT) kiradi. Hujjatlashtirilmaydigan to’lovlarni turkumlashda mezon shartlari sifatida to’lov shartlari olinadi. Agar har qanday hisob-kitob quyidagi 3 to’lov asosida amalga oshirilsa, bu hujjatlashtirilmaydigan hisob-kitob hisoblanadi:
   

1. 
   oldindan to’lash;
   
2. 
   tovarni olgandan so’ng to’lash;
   
3. 
   ochiq hisobvaraqlar bo’yicha hisob-kitoblar.
   

Xalqaro hisob-kitoblarning asosiy shakli sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin:

1. 
   inkassa;
   
2. 
   hujjatlashtiriladigan akkreditiv;
   
3. 
   cheklar;
   
4. 
   to’lov topshiriqnomalari.
   

Bank o’tkazmasi bir bankning boshqa bir bankka oluvchiga (benefitsiarga) muayyan bir summani to’lash haqidagi topshirig’ini o’zida ifodalaydi. O’z mablag’larini ma’lum bir maqsadda o’tkazmoqchi bo’lgan mijozning ko’rsatmasiga asoslangan holda bank bunday topshiriqni berishi mumkin. Bunda valuta mablag’lari benefitsiarga hech bir shartsiz yoki ma’lum bir hujjatlarni taqdim qilish asosida berilishi mumkin.
Bank o’tkazmasi shaklida tijorat operatsiyalari bo’yicha hisobkitoblar quyidagicha amalga oshiriladi (6-chizma):

1. 
   Eksportyor va importyor tomonidan shartnoma imzolanadi. Shartnomada hisob-kitob shakli va shartlari belgilanadi.
   
2. 
   Eksportyor bitimda ko’rsatilgan vaqt ichida tovarnijo’natadi.
   
3. 
   Eksportyor yuk tashuvchi tashkilotlardan transport hujjatlarini oladi.
   
4. 
   Transport hujjatlarini boshqa hujjatlar to’plami bilan birgaimportyorga yuboradi.
   
5. 
   Hujjatlarni olgandan so’ng tovarga egalik huquqi importyorga o’tadi va u o’z bankiga pulni o’tkazish to’g’risidagi arizani taqdim qiladi.
   
6. 
   Importyorning banki arizaga asoslangan holda to’lovnibajarish topshirig’ini eksportyorning bankiga pochta yoki telegraf orqali uzatish yo’li bilan o’tkazmani amalga oshiradi.
   
7. 
   Eksportyorning banki to’lov topshirig’ini olgandan keyinuning to’g’ri to’ldirilganligini tekshiradi (agar benefitsiarning nomi, manzili noaniq yoki xato ko’rsatilgan bo’lsa, bank to’lovni bajarmay qaytarib yuborishi ham mumkin) va eksport tushumini benefitsiarning hisobvarag’iga o’tkazadi, so’ngra eksportyorga xabar beradi.
   

Eksportyorning banki

Importyorning banki

6)