Reja: Tibbiyot informatikasining asoslari



Download 1,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/33
Sana01.01.2022
Hajmi1,51 Mb.
#284859
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   33
Bog'liq
1-maruza

VSTAVITG’ YaRLQK-xotirada joylashgan obhektgacha YoRLIQni shu oynaga qo’yish. 

OTMENITG’ - oxirgi harakatni bekor qilish. 

SOZDATG’ - shu oynada yangi papka, YoRLIQ yoki har hil yangi faylni yaratish. 

SVOYSTVA - tanlangan disk, papka, fayl yoki YoRLIQning xususiyatlarini ko’rish. 

 

WINDOWS dasturning ishchi stoli PUSK menyusi. PROGRAMMQ bo’limining STANDARTNQE guruxi. 

BLOKNOT dasturi. 

    Kompyuterda Windows operatsion tizim ustidan va uning yordamida kompyuter va uning qurilmalar ustidan biror 

bir ammal bajarmoqchi bo’lsangiz, siz PUSK menyusidan foydalanishingiz mumkin. Pusk tugmasini sichqonchaning 

chap tugmasi bilan bossangiz WINDOWS ning menyusi ochiladi. 

 

   Bu menyu 9 bo’limdan iborat: 



1)  PROGRAMMQ bo’limi yordamida sizning kompyuteringizga o’rnatilgan dasturlar ro’yxatini ko’rishimiz 

va ularni ishga tushirishimiz mumkin 

2)  DOKUMENTQ bo’limi yordamida siz tomoningizdan oxirgi ishlatilgan doqumentlar (matn, rasm, musika 

va boshqa fayllar) ro’yxatini ko’rishimiz va ularni qayta ishga tushirishingiz mumkin 

3)  IZBRANNOE  bo’limi  yordamida  siz  yaxshi  ko’rgan  Internet  saxifalar  ro’yxatini  ko’rishingiz  va  shu 

saxifalarga tezkor o’tishingiz mumkin 

4)  NASTROYKA  bo’limi  yordamida  Windows  dasturning  ishlash  holatlarini  va  kompyuter  qurilmalar 

xususiyatlarini o’zgartirish va sozlashimiz mumkin 

5)  POISK bo’limi yordamida fayl. Papka yoki tarmoqdagi kompyuterni qidirishimiz mumkin 



6)  SPRAVKA  buyruq yordamida  Windowsda ishlash  jarayonida paydo bo’lgan  savollar  va  ularga  javoblar 

tuplamini ko’rishimiz mumkin 

7)  VQPOLNITG’ buyrug’i yordaimda har hil dasturlarni yoki buyruqlarni bajarishimiz mumkin 

8)  ZAVERSHENIE  SEANSA  buyrug’i  yordamida  foydalanuvchining  ishlash  seansini  tugatishimiz  va 

yangisini boshlashimiz mumkin 

9)  ZAVERSHENIE  RABOTQ  buyrug’i  yordamida  kompyuter  ishini  tugatib  o’chirishimiz  mumkin.  Agar 

paydo bo’lgan oynada Perezagruzitg’ bayroqchani tanlab OK tugmasini bossak u holda kompyuter o’chirib 

qayta yoqiladi. Agar esa Priostanovitg’ bayroqchani tanlab OK tugmasini bossak u holda kompyuter ishini 

to’xtatib  turadi.  Agar  esa  Vqklyuchitg’  kompyuter  bayroqchani  tanlab  OK  tugmasini  bossak  kompyuter 

o’chiriladi. Kompyuterni o’chirishdan avval hamma ochiq oynalar va ishlab turgan dasturlarni berkitishimiz 

kerak, chunki kompyuter ular ichidagi mahlumotlarni saqlab qo’yishi kerak. 

    Endi  shu  bo’limlar  bilan  yaqinroq  tanishishni  boshlaymiz.  SHulardan  birinchisi  va  asosiy  bo’lim  bu 

PROGRAMMQ  bo’limii.  PROGRAMMQ  bo’limi  yordamida  kompyuterimizga  o’rnatilgan  dasturlar  ro’yxatini 

ko’rishimiz  va  ularni  ishga  tushirishimiz  mumkin.  Bu  bo’lim  ichidagi  dasturlar  va  ular  guruxlar  ro’yxatida 

STANDARTNQE  nomli  dasturlar  guruxi  joylashadi.  Bu  dasturlar  WINDOWS  tarkibidagi  (birgalikda  beriladigan) 

dasturlar dir. Bu dasturlar yordamida biz har hil asosiy ammallarni bajarishimiz mumkin (matn yozish, rasm chizish, 

musika  eshitish,  video  ko’rish,  xisob  kitob  qilish,  uyin  uynash  va  xokazo).  Bu  dasturlarning  kamchiligi  bor  -  shu 

dasturlar yordamida sodda fayllarni yaratishimiz va dasturlar yordamida tashqi qurilmalarning kam imkoniyatlaridan 

foydalanishimiz. 

    SHu  dasturlardan  birinchi  tanishadigan  dastur  bu  -BLOKNOT  (Note’ad)  dasturi.  Uning  yordamida  eng  sodda 

matnli (txt va wri kengeytmali) fayllarni yaratishimiz va taxrirlashimiz mumkin. Bu dasturda hamma matn bitta harflar 

shrifti (shakli) bilan va bitta razmerida (kattalikda) yoziladi, rasm va jadvallar bilan ishlash imkoniyatlar yo’q. 

 

    Bu  dasturni  ishga  tushurish  uchun  biz  sichqoncha  yordamida  PUSK  tugmasini  bosamiz,  keyin  PROGRAMMQ 



bo’limini  tanlaymiz.  SHu  bo’limdagi  STANDARTNQE  guruxini  topib  ichidagi  BLOKNOT  nomli  dasturni  ishga 

tushiramiz. 

    Programma ishga tushgach ekranda standart dastur oynasini ko’ramiz. Uning asosiy ish soxasi oq varaqga o’xshash 

bo’lib unda qora chiziqcha -kursor jolyshadi. Bu kursor turgan joyda matn paydo bo’ladi. Kursorni joyilashinishini 

o’zgartirish uchun klaviaturadagi strelkalardan foydalanamiz. 

    Yozilgan matnli faylni saqlash uchun sichqoncha bilan menyuning FAYL bo’limini tanlab ichidagi SOXRANITG’ 

buyrug’ini tanlaymiz. Natijada SOXRANENIE DOKUMENTA oynasi paydo bo’ladi. Bu oyna orqali fayl saqlanishi 

kerak bo’lgan papka ichiga kirib oynaning pastki qismida joylashgan IMYa FAYLA satriga saqlanayotgan faylning 

nomini yozamiz va SOXRANITG’ tugmasini bosamiz.  

 

    Qaysidur matnli faylni taxrirlash yoki ko’rish uchun ochmoqchi bo’lsak u holda sichqoncha bilan menyuning FAYL 



bo’limini  tanlab  ichidagi  OTKRQTG’  buyrug’ini  tanlaymiz.  Natijada  saqlashda  chiqqan  oynaga  o’xshash 

OTKRQTIE  DOKUMENTA  nomli  oyna  xosil  qilinadi.  SHu  oyna  orqali  biz  kerakli  faylni  topib,  uni  tanlab 




OTKRQTG’  tugmasini  bosamiz.  Matnli  faylni  bosmaga  (printerga)  chiqarmoqchi  bo’lsak  sichqoncha  bilan 

menyuning FAYL bo’limini tanlab ichidagi PECHATG’ buyrug’ini tanlaymiz. 

WINDOWS dasturning ishchi stoli PUSK menyusi.PROGRAMMQ bo’limining STANDARTNQE guruxi. ‘AINT 

dasturi. 

    Standart  dasturlarning  boshqasi  bu  ‘aint.  ‘aint  dasturi  yordamida  biz  yangi  rasm  fayllarni  yaratishimiz  va  eski 

fayllarni  taxrirlashimiz  (o’zgartirishimiz)  mum-kin.  Bu  dasturni  ishga  tushirish  uchun  biz  sichqoncha  yordamida 

PUSK tugmasini bosamiz, keyin PROGRAMMQ bo’liminitanlaymiz. SHu bo’limdagi STANDART-NQE guruxini 

topib ichidagi ‘AINT nomli dasturni ishga tushiramiz. Programma ishga tushgach ekranda standart dastur oynasini 

ko’ramiz. 

 

    Dastur oynasi quyidagi qismlardan iborat: NOM SATRI (dastur belgisi, fayl nomi, dastur nomi va oynaning uchta 



asosiy  tugmalarini  ko’rsatadi),  menyu  satri  (dasturning  asosiy  buyruqlar  joylashgan  menyu),  YoRDAMCHI 

QUROLLAR  (ASBOBLAR)  TUGMALARI SATRI (yordamchi qurollar  tugmalari joylashgan),  ISH  SOXASI (oq 

varaq),  RANGLAR  PALITRASI  (har  hil  ranglar  ko’rsat-kichlari),  MAHLUMOTLAR  SATRI  (qo’shimcha 

mahlumotlar). Bu dasturda ishlash uchun biz yordamchi qurollar bilan tanishimiz kerak. 

‘AINT YoRDAMCHI QUROLLARI (ASBOBLAR): 

Rasmning kvadrat soxasini tanlash 

Rasmning qismini o’chirish 

Rasm qismini yaqinroq ko’rish 

Avval ishlatilgan rangni qayta tanlash 

CHegaralangan soxani rang bilan buyash (to’ldirish) 

Qalam holatida chizish 

Kraska chyotkasi holatida chizish 

Matnni klaviaturadan kiritish 

To’g’ri chiziqlar chizish 

Qiyshiq chiziqlar chizish 

To’rtburchak soxa chizish 

Aylana chizish 

Burchaglari yo’q to’rtburchak chizish 

RANGLAR PALITRASI 

 

Sichqoncha  yordamida  asosiy  yoki  qalam  rangini  (chap  tugma)  va  yordamchi  yoki  qog’oz  rangini  (o’ng  tugma) 



o’zgartirishimiz mumkin. 


Bu dastur imkoniyatlaridan to’liq foydalanmokchi bo’lsangiz u holda dasturning menyusi bilan tanishimiz 

kerak. Menyudagi buyruqlar ham tugmalarga o’xshab saralanib guruxlarga bo’lingan. 

FAYL MENYu GURUXI 

Sozdatg’ - New (Ctrl + N) - Yangi rasm faylni yaratish 

Otkrqtg’ - O’en (Ctrl + O) - Eski faylni taxrirlash (o’zgartirish) uchun ochish 

Soxranitg’ - Save (Ctrl + S) - Faylni qilingan o’zgarishlar bilan saqlash 

Soxranitg’ 

kak-Save 

as-Faylni 

qilingan 

o’zgarishlar 

bilan 


yangi 

nom 


ostida 

saqlash 


Parametrq  stranitsq  -  ‘age  setu’  -  Varaqa  xususiyatlarini  (razmeri,  rasm  chegaralarini  qolontitullarini  va  xokazo) 

ko’rish va o’zgartirish 

Pechatg’ 

-’rint 


(Ctrl 

‘) 



Rasm 


faylni 

pechatlash 

(bosmaga 

chiqarish) 

Paremetrq pechati - ‘rint setu’ - Rasmni bosmaga chiqarish 

PRAVKA MENYu GURUXI 

Otmenitg’ - Undo (Ctrl + Z) - Oxirgi harakatni bekor qilish 

Povtoritg’ - Redo (Ctrl + Y) - Bekor qilingan harakatni takrorlash 

Vqrezatg’ -Cut (Ctrl + X) - Tanlangan rasm qismini xotiraga kirkib olish 

Kopirovatg’ - Co’y (Ctrl + C) - Tanlangan rasm qismini xotiraga nusxasini olish 

Vstavitg’ - ‘aste (Ctrl + V) - Kursor turgan joyga xotiradagi rasm qismini qo’yish 

Ochistitg’ vsyo (Del) - Tanlangan soxani tozalalsh (o’chirish) 

Vqdelitg’ vsyo (Ctrl + A) - Butun rasmni guruxga olish 

Kopirovatg’ v - Co’y to - Tanlangan soxa nusxasini boshqa faylga ko’chirish 

Vstavitg’ iz - ‘aste from - Boshqa fayldan rasm qismini ko’chirish 

VID MENYu GURUXI 

 Instrumentq-Tools and Lines (Ctrl+T)-Yordamchi qurollar qismini ekranga chiqarish 

Palitra (Ctrl+L) - Ranglar qismini ekranga chiqarish 

Stroka sostoyaniya - Mahlumotlar satrini ekranga chiqarish 

Panelg’ atributov teksta - Matn xususiyatlari qismini ekranga chiqarish 

Masshtab - Rasmni ko’rish masshtabin o’zgartirish 

Prosmotretg’ risunok (Ctrl+F) - Rasmni tayyor holatini ko’rish 

RISUNOK MENYu GURUXI 

Otrazitg’ / Povernutg’ (Ctrl+R) – Aylantirish 

Rastyanutg’ / Naklonitg’ (Ctrl+W) – Qiyshaylantirish 

Obratitg’ tsveta (Ctrl+I) - Ranglarni o’zgartirish 

Atributq (Ctrl+E) - Fayl xususiyatlarini o’zgartirish 

Ochistitg’ (Ctrl+Shift+N) - Fayl rasmini tozalash 

Neprozrachnqy fon - Rangsiz fon 

PALITRA MENYu GURUXI 

Izmenitg’ palitru - Asosiy ranglar tarkibini o’zgartirish 


Download 1,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish