Reja: Tasnifi

NEFROPTOZ

Reja:

1. 
   Tasnifi
   
2. 
   Etiologiyasi
   

3. Patogenezi
4. Alomatlari
5. Klinik kechishi
6. Tashxisi
7. Differensial tashxisi
8. Davolash
9. Prognozi
Tasnifi
Nefroptoz (buyrak prolapsasi) bu - buyraklarning harakatchanligi oshishi bilan tavsiflangan holat. Shunga o'xshash patologiya bu organni odatdagi chegaralardan tashqariga, qorin pardaning pastki qismiga yoki kichik tos suyagiga siljishi bilan namoyon bo'ladi.
Sog'lom odam uchun tananing holatini o'zgartirganda, buyraklar holatini 2 sm gacha o'zgartirish mumkin, odatda ular 11-12 ko'krak umurtqasidan 2-3 bel umurtqasi darajasida joylashgan bo'lishi kerak. Ushbu organning anormal harakatchanligi ko'pincha ayollarda kuzatiladi, aksariyat hollarda o'ng buyrak pastga tushadi.
Etiologiyasi
Buyraklarni tuzatish uchun turli ligamentlar, mushaklar, to'qimalar va yog ' kapsulalari qo'llaniladi. Bog'lovchi elementlardan birining funktsiyalarini yo'qotish bilan, bunday patologik jarayonning rivojlanishi nefroptoz... Bunga hissa qo'shadigan bir qator omillar mavjud:

-Dramatik vazn yo'qotish;

-Ichki organlarning irsiy nuqsonlari;
-Qattiq jismoniy ish;
-Mushaklar va nervlarning turli kasalliklari, ularning ohanglari pasayadi;
-Kuchli sport turlari;
-Doimiy chayqalish (haydovchilar uchun odatiy);
-Jarohatlar, ligamentlarning yorilishi;
-Tez-tez tik turish;
-Homiladorlik, tug'ish (ayniqsa, ko'p tug'ilish yoki katta homila bilan);
Ayollarda nefroptoz erkaklarga qaraganda ancha ko`p kuzatiladi, bu ayollar organizmining konstitutsion xususiyatlari, jumladan, chanoqning kengroqligi hamda homiladorlik va tug`ilishlar natijasida qorin devori tonusining buzilishi bilan bog`liq. O`ng buyrakning ko`proq pastga siljishiga uning me`yorda pastroq joylashishi va chap buyrak boylamlari apparatining kuchliroqligi sabab bo`ladi.
Odatda, hozirgi vaqtda nefroptoz ko`proq 25-40 yoshda, ayollarda-1,5%, erkaklarda-0,1% aniqlanadi.
Patogenezi
Nefroptoz rivojlanishining 3 bosqichi mavjud bo'lib, ularning har biri o'ziga xos alomatlar va namoyonlarga ega. Bunday shakllar mavjud:
-Boshlang'ich. Buyrak faqat tik turgan holatda inhalatsiyalanganda tushadi. Alomatlar yo'q;
-O'rtacha. Qorin bo'shlig'i orqali buyrakni his qilish mumkin, ammo bemor yotganda, u asl joyiga qaytadi. Semptomlar engil;
-Og'ir. Tananing joylashuvidan qat'i nazar, bu organ osongina paypaslanadi, uni qorin bo'shlig'ida qo'l bilan harakatlantirishingiz mumkin.
1-darajali nefroptoz pastki qutbni lomber umurtqalarning 1,5 dan ortiq masofasidan chiqarib tashlagan bo'lsa, tashxis qo'yiladi. Mutaxassis qorin old devori orqali nafas olayotganda buyrakni tekshiradi va ekshalatsiyadan keyin u gipoxondriyaga kiradi. Shu bilan birga, buyrakning normal holatida, u faqat nozik odamlarda seziladi, qolganlarida palpatsiya mumkin emas.

2-darajali nefroptoz ikki umurtqadan ortiq masofaga tushish mavjudligini aniqlang. Buyrak butunlay buyrak, agar odam tik turgan holatda bo'lsa, hipokondriyumdan chiqadi. Supin holatida u mustaqil ravishda hipokondriyumga kiradi yoki uni qo'l bilan osongina sozlash mumkin.

Tashxis " nefroptoz 3 daraja »Buyrakning pastki qutbi 3 dan ortiq umurtqa suyagi bilan tushirilganda bemorga qo'yiladi. Bemorning tanasining har qanday holatida buyrak butunlay hipokondriyumdan chiqadi. Ba'zida u tos suyagiga o'tadi.
Alomatlari
Dastlabki bosqichlarda nefroptoz alomatlar odatda ko'rinmaydi. Biroq, inhalasyonda ma'lum bir holatda siz buyrakni his qilishingiz mumkin. Avvaliga u o'z joyiga osongina moslashadi, odam yolg'on gapirganda o'z-o'zidan to'g'ri holatga tushadi. Ushbu kasallik kabi birga keladigan alomatlar bilan birga bo'lishi mumkin:
-Tik holatda lomber mintaqada og'riqli hislar
-Siydikdagi qon
-Buyrak kolikasining boshlanishi
-Oshqozon-ichak traktining disfunktsiyasi
-Qon bosimining oshishi
-Bosh og'rig'i, bosh aylanishi
-Zaiflik, uyqu buzilishi
-Doimiy charchoq hissi, tez charchash
-Achchiqlanish
-Kechasi diurez
-Taxikardiya
-Ko'ngil aynishi
-Najas buzilishi.
Klinik kechishi
Nefroptoz uzoq muddat mavjud bo`lganda, buyrak arteriyasi tortilganda va bukilganda uning devori kichkina shikastlanishga javoban buyrak arteriyasining fibromuskulyar torayishi paydo bo`lishi mumkin. Bunda bemor yotganida ham arterial gipertenziya saqlanib qoladi.
Nefroptozning asoratlari – piyelonefrit, buyrak venoz gipertenziyasi, arterial gipertenziya, kamroq gidronefroz paydo bo`ladi. Ko`pgina bemorlarda piyelonfrit xuruji, fornikal qon ketish, arterial gipertenziya gipertenziya nefroptozning birinchi klinik ko`rinishi bo`lishi mumkin.
Nefroptozda gidronefroz kamdan-kam rivojlanadi va siydik nayining mahkamlangan bukilishi natijasida paydo bo`ladi.
Piyelonefrit – nefroptozning eng ko`p asorati. Venoz oqimning qiyinlashishi va siydik yo`llarining yuqori qismida siydik passajining buzilishi, bunday holda buyrakning oraliq to`qimasida infeksiya rivojlanishi uchun qulay sharoit tug`iladi.
Tashxisi
Birlamchi tashxis urolog tomonidan to'liq tekshirish, bemorning shikoyatlari, palpatsiya asosida amalga oshiriladi.
Ikkinchi darajali o'ng tomonlama nefroptoz ko'pincha og'riq belgilarining o'xshashligi tufayli o'tkir appenditsit, urolitiyoz, kolit, surunkali adneksit bilan aralashtiriladi. Bemor ushbu kasalliklardan muvaffaqiyatsiz davolanadi, uning hayot sifati yomonlashadi. Shuning uchun, nefroptoz bilan og'rigan o'rtacha bemor nozik tanadagi yosh ayol ekanligi tashvishli bo'ladi.
Agar nefroptozga shubha qilingan bo'lsa, aniqroq tashxis qo'yish uchun laboratoriya testlari va tadqiqotlar buyuriladi. Biz siydik tahlillari va qon biokimyosini karbamid, qoldiq azot, kreatin mavjudligi uchun o'rganamiz.
Yakuniy tashxis qo'yish uchun quyidagi muolajalarni o'tkazish kerak:
-Bemorning vertikal va gorizontal holatida buyrakning ultratovush tekshiruvi;
-Kontrastli vositani kiritish bilan tomir ichiga urografiya, shuningdek, bemorning ikkita holatida amalga oshiriladi;
Davolashning muvaffaqiyati asosan tashxisning to'g'riligiga bog'liq.
Nefroptoz tashxisida asosiy usul – rentgenologik va ultratovush tekshirish bo`ladi. Bemorning yotgan va tik turgan holatida qilinadigan ekstretor urografiya eng katta ahamiyatga ega.

Differensial tashxisi

Nefroptoz va buyrak distopiyasini differensiatsiya qilish kerak. Bunday maqsadda paypaslash, ekskretor urografiya, retrograde ureteropiyelografiya qo`llaniladi, juda aniq differensial tashxis, ko`pincha, faqat aortagrafiya yordamida qo`yiladi. Distopiya bemor yotib olgandan keyin qovurg`a ostida buyrakning siljishi yo`qligi; siydik naying kaltaligi, tortilib turganligi; uning buyrak oldidan lateral yuzasidan chiqishi; buyrakda ko`p arteriyalar borligi, ularning me`yordagi darajasidan pastroqda aortadan chiqishi bilan harakterlanadi.
Agar buyrak paypaslansa va gematuriya bo`lsa, uning o`smasini inkor qilish kerak. Paypaslanadigan buyrakni qorin bo`shlig`I a`zolari o`smasini, o`t pufagi istisqosi, splenomegaliya, tuxumdon kistasi, va hokazolardan differensiatsiya qilish kerak. Bunday holda asosiy tashxislash usullari ultratovush tekshirish, aortagrafiya, kompyuter tomografiyasi, magnit – rezonans tomografiya bo`ladi. Buyrak sanchig`i bo`lganda qorin bo`shlig`I a`zolari va ayollar jinsiy a`zolari kasalliklari bilan ham differensial tashxis o`tkaziladi.
Davolash
Davolashning taktikasi o'ng buyrakdagi nefroptozning rivojlanish bosqichiga bog'liq bo'lib, eng ko'p qo'llaniladigan konservativ va jarrohlik usullari.
Konservativ davolashga elastik bandajni qo`llash kiradi, bunda bemor o`rnidan turishdan oldin, yotgan holatda nafas chiqarganda ertalab uni taqadi. Bandajni taqish qorining oldingi devori mushaklarini mustahkamlash uchun maxsus kompleks davolash fizkultura mashqlari bilan birga qo`shib olib boriladi.
Agar bemor nefroptozning klinik alomatlari paydo bo`lishidan oldin ozib ketgan bo`lsa, unda davolash buyrak atrofida yog` to`qimasi ko`payishi uchun kuchli ovqatlantirish bilan birga qo`shib olib boriladi. Ko`rsatilgan tavsiyalarni bajarish bilan, ko`pincha, nefroptoz asoratlarining oldi olingan bo`ladi.
Nefropeksiya operatsiyasi buyrakni me`yoridagi darajaga ko`tarib, mahkalashdan iborat. Mahkamlash puxta va ishonchli bo`lishi kerak, lekin, shu bilan bir vaqtda, buyrak o`zining odatdagi to`la hajmda fiziologik harakatchanligini saqlashi lozim. Bundan tashqari, nefropeksiya buyrakning me`yoridagi, bir oz qiyshiq uzun o`qi yo`nalishini buzishi kerak emas.

Nefroptozni operativ davolashning ko`p usullari mavjud. Ularning asosiy kamchiligi – buyrakning fiziologik harkatchanligini izdan chiqaradi. Ayniqsa, sintetik to`qimalar bilan negropeksiya qilish usullari xavfli.

Rivoir-Pitel-Lopatkin usuli bo`yicha nefropeksiya qilish eng fiziologik operatsiya hisoblanadi.
Lyumbotomiyadan va buyrakning kerakli qismi ajratilgandan keyin bel mushagidan uzunasi 15-18 sm va qalinligi 2 sm bo`lgan laxtak uzunasiga oyoqchasidan ajratiladi, uning pastki uchi buyrak pastki qutbining tagidan oldinga qarab fibroz kapsulaning tagidan tunneldan o`tkaziladi va ortga qayrilib ketgut bilan kapsulaga mahkamlanadi.
Yallig`lanishga qarshi davolash 2 hafta davom ettiriladi. Bemor defikatsiya paytida birdan va uzoq kuchlanishdan o`zini saqlashi kerak, shuning uchun zaruriyat bo`lganda yengil surgi vositalari va mikroklizma ishlatiladi. Bunday operatsiyadan keyin ko`pchilik bemorlar sog`ayib ketadi.
Buyrakning vertical patologik harakatchanligini va uning buralishini bartaraf qiluvchi Rivoir-Pitel-Lopatkin operatsiyasidan tashqari, buyrakning mayatniksimon harakatchanligida – Javad-Zada bo`yicha va buyrakning pastki qutbiga boruvchi qo`shimcha arteriya bo`lganda – Mazo bo`yicha davolanadi, bunda ajratilgan laxtak – Chavandoz otda prinsipi bo`yicha ishlatiladigan modifikatsiyalar taklif etilgan.

Prognoz
Kerakli davolash o`tkazilmasa, kasallikning prognozi yomon. Salkam 20% bemorlar asoratlar kelib chiqishi sababli ish qobilyatini yo`qotadi. O`z vaqtida boshlangan konservativ va operativ davolash natijasida ko`pchilik bemorlarda prognoz juda yaxshi bo`ladi. Nefropeksiyadan keyin bemorlarni jismonan yengilroq ishga joylashtirish yoki undan 6 oy davomida ozod qilish zaruriyati to`g`risida o`ylash kerak.