Reja: Ta’limda axborot texnologiyalari fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

15

  bitning  hammasi 

1

ga  teng 

7 

bo’lsa,  u  holda  butun son 

eng katta absalyut qiymatiga ega bo’ladi: 

(111 1111 1111 1111

2

+1)-1=1000 0000 0000 0000

2

=2

15

-1=32767 

16-razryadli

  kompyuterlar  qayta  ishlashi mumkin  bo’lgan  eng  katta   butun son 

32767

 

ga teng. 

---

Agar  katta  miqdordagi butun sonlarni qayta  ishlash  kerak  bo’lsa,  u  holda  ularni 

saqlash uchun 2 baytdan ziyod xotira lozim bo’ladi. Prosessor bitta buyruq bilan bunday 

axborotni  qayta  ishlay  olmaydi.  Shuning  uchun 

32767

  dan  katta  sonlarni  qayta  ishlash 

uchun maxsus dastur tuzish kerak bo’ladi. 

Butun  sonlarni  qayta  ishlash  jarayoni  bo’yicha  aytilgan  fikrlar  haqiqiy  (kasr) 

sonlari uchun ham tegishli bo’ladi. Odatda 16-razryadli kompyuter kasr sonlarnini qayta 

ishlay  olmaydi,  buning  uchun  maxsus  dastur  ishlatiladi.  Kompyuter  xotirasida  haqiqiy 

sonlar  odatda  4  baytni  egallaydi.  Haqiqiy  sonning  o’zi  eksponensial  (qo’zg’aluvchan 

nuqtali) ko’rinishda tasvirlanadi. 

Masalan,

 

-184.525  soni    -0.184525Ye+3  ko’rinishida  yoziladi.  Bu  yerda  184525  sonning 

mantissasi, 3 esa son tartib (Ye+3 yozuv 10

3

ni anglatadi. 

4  baytdan  iborat  yacheykada  sonning  mantissasi  ishorasi  bilan  tartibi  ishorasi 

bilan saqlanishi lozim. Haqiqiy sonlarning saqlanilish sxemasi quyida berilgan. 

4 bayt=32 bit 

7 bit tartib uchun 

25 bit son mantissasi uchun 

Bu  sxema  bo’yicha  son  eng  katta  absalyut  miqdori  2

6

-1=63  ga  teng,  mantissasi 

eng katta qiymati