Режа: Тафаккур мантиқ илмининг ўрганиш объекти сифатида. Мантиқ фани ривожланишининг асосий босқичлари. Мантиқ илми ва тил. Формал мантиқнинг асосий қонунлари. Адабиётлар

Оддий қатъий силлогизмнинг биринчи фигураси қуйидаги махсус қоидаларга эга:
1. Катта асос умумий ҳукм бўлиши керак.
2. Кичик асос тасдиқ ҳукм бўлиши керак.
I фигуранинг тўртта тўғри модуси мавжуд:
А А А, Е А Е, А I I, Е I 0.
Модусларнинг биринчи ҳарфи катта асоснинг, иккинчи ҳарфи кичик асоснинг, учинчи ҳарфи хулосанинг сифат ва миқдорини кўрсатади. Фигураларнинг модусларини бир-биридан фарқлаш мақсадида, уларнинг ҳар бири алоҳида ном билан аталади.
А А А - Ваrbara модуси
А. Ҳамма илмий қонунлар объектив характерга эга.
А. Тафаккур қонунлари-илмий қонунлардир.
А. Тафаккур қонунлари объектив характерга эга.
ЕАЕ - Celarent модуси.
Е. Ҳеч бир диндор атеист эмас.
А. Имомлар диндордир.
Е Хеч бир имом атеист эмас.
АII - Darii модуси.
А Барча жиноятчилар жазога лойиқлардирлар.
I. Баъзи кишилар-жиноятчидир.
I. Баъзи кишилар жазога лойиқдирлар.
ЕIО - Ferio модуси.
Е. Аҳлоқли инсонларнинг ҳеч бири виждонсиз эмас.
I. Баъзи ёшлар аҳлоқли инсондир.
О. Баъзи ёшлар виждонсиз эмас.
Силлогизмнинг биринчи фигураси оддий қатъий ҳукмларнинг барча турлари бўйича хулосалар беради.
Оддий қатъий силлогизмнинг II-фигураси қуйидаги махсус қоидаларга эга:
1. Катта асос умумий ҳукм бўлиши керак.
2. Асосларнинг бири инкор ҳукм бўлиши керак.
II фигуранинг тўртта тўғри модуси мавжуд:
АЕЕ, ЕАЕ, АОО, ЕIО.
АЕЕ - Camestres модуси
А. Ҳамма ҳукмлар дарак гап орқали ифодаланади.
Е. Савол дарак гап орқали ифодаланмайди.
Е. Ҳеч бир савол ҳукм эмас.
ЕАЕ - Cesare модуси.
Е. Ҳеч бир атеист диндор эмас.
А. Имомлар диндордир.
Е. Ҳеч бир имом атеист эмас.
АОО - Baroko модуси.
А. Ҳамма қушлар учади.
О. Баъзи мавжудотлар учмайди.
О. Баъзи мавжудотлар қушлар эмас.
ЕIО-Festino модуси.
Е Қонунларга амал қилмаганларнинг ҳеч бири эркин эмас.
I. Баъзи фуқаролар эркиндирлар
О. Баъзи фуқаролар қонунга амал қилувчи эмаслар.
Юқоридаги мисоллардан кўриниб турибдики, силлогизм II‑фигурасининг хулосалари фақат инкор ҳукмдан иборатдир.