Режа: Тафаккур мантиқ илмининг ўрганиш объекти сифатида. Мантиқ фани ривожланишининг асосий босқичлари. Мантиқ илми ва тил. Формал мантиқнинг асосий қонунлари. Адабиётлар

Норма ва ҳукм
Норма (меъёрий қоида) амалга оширилиши зарур бўлган ёки истисно қилинадиган ҳатти-ҳаракатларни билдиради. Уларнинг талабларига риоя қилиш кундалик турмушимизда ҳамда билиш жараёнида кўзланган мақсадга эришишимизга имкон беради. Масалан, «Таъриф тенг ҳажмли бўлиши керак», деган қоидага риоя қилиш тушунчага бериладиган таърифнинг мантиқан тўғри бўлишини таъминлайдиган шартлардан бири ҳисобланади. Агар бу қоида талаби бузилса, тушунчага бериладиган таъриф ҳаддан ташқари кенг (масалан, «Фан – билимлар системаси») ёки ҳаддан ташқари тор (масалан, «Фан – ғояларда ифода этилган билимлар системаси») бўлиб қолади.
Гапда ифодаланган нормалар ҳукмни (мулоҳазани) ифода қилиши ҳам, қилмаслиги ҳам мумкин. Масалан, «Урушни тарғиб қилиш қатъиян ман қилинади», деган гап – норматив фикр, ҳукмни (мулоҳазани) ифода этмайди. «Саидов Ўзбекистон Республикаси фуқароси сифатида меҳнат қилиш ҳуқуқига эга», деган фикр эса норма (меъёрий қоида) ҳақидаги ҳукм (мулоҳаза) ҳисобланади; бунда норма «Ўзбекистон Республикаси фуқаролари меҳнат қилиш ҳуқуқига эга», деган фикрдан иборат»); шунинг учун ҳам у мантиқий қийматга эга, яъни чин фикрни ифода этади. Демак, норма ҳақидаги ҳукмлар (норматив ҳукмлар) бошқа ҳукмлар сингари мантиқий қийматга эга, яъни чин ёки хато фикрни ифода этадилар.
Нормалар илмий билишда қоидаларни, методларни, ҳуқуқий соҳада – ҳуқуқий норматив ҳужжатларни (масалан, қонунларни, кодексларни, буйруқларни ва шу кабиларни), ахлоқда-одоб нормаларини ва бошқа соҳалардаги норматив фикрларни ифода қиладилар. Уларнинг билишдаги ва амалиётдаги аҳамияти ана шу билан белгиланади.
3-Мавзу. Хулоса чиқариш
Режа:

1. 
   1. Хулоса чиқаришнинг моҳияти.
   
2. 
   2. Хулоса чиқариш турлари:
   

а) дедуктив хулоса чиқариш;
б) индуктив хулоса чиқариш;
в) аналогия.
Адабиётлар

14. 
    1. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси - Т.: Ўзбекистон, 1992.
    
15. 
    2. Каримов И.А. Баркамол авлод – Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори. / Ислом Каримов. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида:– Т. 6-Т.: «Ўзбекистон”, 1998.
    
16. 
    3. Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ.-«Мулоқот», 1998, №5.
    
17. 
    4. Каримов И.А. Ўзбекистон буюк келажак сари, -Т.: Ўзбекистон, 1998.
    
18. 
    5. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда.- Т.: Ўзбекистон, 1999.
    
19. 
    6. Каримов И.А. Миллий истиқлол мафкураси-халқ эьтиқоди ва буюк келажакка ишончдир: “Fidokor” газетаси мухбири саволларига жавоблар.-Т.: Ўзбекистон, 2000.
    
20. 
    7. Ёқубов Т. Математик логика элементлари. - Т.: Ўқитувчи, 1983. 2-боб.
    
21. 
    8. Ивлев Ю. В. Логика. Учебник для вузов. - М.: Логос, 1998. 5-боб.
    
22. 
    9. Кондаков Н. И. Логический словарь -справочник. - М., 1976. Мавзуга оид мақолалар.
    
23. 
    10. Рахимов И. Логикадан амалий машғулотлар ва методик тавсиялар. - Т.: Ўқитувчи, 1988. 5-боб.
    
24. 
    11. Хайруллаев М., Ҳақбердиев М. Мантиқ. - Т.: Ўқитувчи, 1993. 7-10-боблар.
    
25. 
    12. Шарипов М., Файзихўжаева Д. Мантиқ. Маъруза матнлари. - Т., 2000. 112-183 бетлар.