Reja: spirtlar. To’yingan bir atomli spirtlarning nomenklaturasi, izomeriyasi va olinishi

Izomeriyasi va nomenklaturasi: Sistematik nomenklatura bo‘yicha 2 atomli spirtlarni nomlashda tegishli uglerovodorod nomiga “diol” qo‘shimchasi qo‘shiladi va gidroksil guruh tutgan uglerod atomlari raqamlar bilan ko‘rsatiladi:
Agar etan molekulasidagi 2 ta vodorod atomini gidroksil guruhga almashtirsak etilenglikol formulasi kelib chiqadi.Bunda vodorod atomlari turli uglerodlardan olinib, ular o‘rniga gidroksil guruhlar keladi. Etilenglikolni xalqaro nomenklatura bo‘yicha etandiol-1,2 deb ham nomlasa bo‘ladi.
Fizik xossalari. Ko‘p atomli spirtlarning vakillari etilenglikol, glitserin va boshqa spirtlar shirin ta`mga ega bo‘lgan suyuqlik. Etilenglikol va glitserin suvda yaxshi eriydi. Shirin ta’mli bo‘lishi bilan birga etilenglikol zaharli modda hisoblanadi.
 
Kimyoviy xossalari. Gidroksil guruhga ega moddalar sifatida, ko‘p atomli spirtlar bir atomli spirtlarning ko‘plab xossalarini o‘zida namoyon etadi. Masalan, natriy metali etilenglikol gidroksil guruhlaridagi vodorodga almashinadi
Olinishi. Ko‘p atomli spirtlarning olinish usullari bir atomli spirtlarning
olinish usullaridan o‘xshashdir.
1. 1,2-dixloretanni suv ishtirokida gidrolizlab etilenglikol olish mumkin;
2. Yog‘larni gidrolizi natijasida glitserin hosil bo‘ladi
KETONLAR. OLINISHI VA XOSSALARI
Karbonil guruhini ikkita uglevodorod radikali bilan bog‘lanishidan hosil bo‘ladigan birikmalar ketonlar deyiladi.
Ketonlarning umumiy formulasi CnH2nO, ya’ni bir xil uglerod atomlariga ega bo‘lgan aldegid va ketonlar bir-biriga nisbatan izomer moddalardir. Masalan, C3H6O formulaga quyidagi aldegid va keton mos keladi
Nomenklaturasi. Oddiy ketonlarning nomlari karbonil guruh bilan bog‘langan radikallar nomiga “keton” so‘zini qo‘shish bilan hosil qilinadi. Agar radikallar har xil bo‘lsa, radikali kichik bo‘lganidan boshlab aytiladi va oxirida keton so‘zi qo‘shiladi. Masalan
Ketonlarning izomeriyasi yon radikallardagi uglerodlar soni o‘zgarishi bilan boradi