Reja: spirtlar. To’yingan bir atomli spirtlarning nomenklaturasi, izomeriyasi va olinishi

Olinish usullari. Spirtlar, asosan, quyidagi usullarda olinadi:
Murakkab efirlarni gidroliz qilib olinadi;
2. Galoid birikmalarga ishqorlarning suvli eritmasi ta’sir ettirib olinadi
Fizik xossalari. Spirtlarning dastlabki to‘rt vakillari suyuqliklar bo‘lib o‘ziga xos hidga ega. Yuqori spirtlar (C12H25OHdan boshlab) qattiq moddalardir va ular suvda amalda erimaydilar. Spirtlarning molekular massasi ortishi bilan qaynash temperaturasi ham ortib boradi. Тegishli uglevodorodlarga qaraganda spirtlarning qaynash harorati anchagina yuqori. Bunga sabab spirtlarda molekulalararo vodorod bog‘lanishning borligidir. Spirtlar va suv molekulalarida vodorod bog‘ kislorod atomlaridagi erkin elektron juftlar hisobiga hosil bo‘ladi: bir molekuladagi kislorod atomi boshqa molekuladagi vodorod atomi bilan o‘zaro molekulalararo vodorod bog‘lanish hosil qiladi.
Vodorod bog‘lar spirt molekulalari o‘rtasida ham, shuningdek, spirt bilan suv molekulalari o‘rtasida ham yuzaga kelishi mumkin
Shuning uchun ham spirtlarning qaynash harorati yuqori bo‘ladi. Spirtlarning qaynashi uchun sarflanadigan asosiy issiqlik vodorod bog‘ning uzilishiga va molekulalarning bir-biridan ajralishiga sarflanadi
Kimyoviy xossalari.
1. Spirtlar molekulasidagi gidroksil guruhning vodorod atomi o`rnini metall
egallashi natijasida alkagolyatlar hosil bo‘ladi
Alkagolyatlar suvda gidrolizga uchraydigan noturg’un moddalardir
Ishlatilishi. Etanol tibbiyotda dezinfeksiyalovchi vosita sifatida ishlatiladi.
Haroratni o‘lchashda termometrlarda ishlatiladi. Etil spirt organizmga kuchli ta’sir etadi. U asab tizimi, ovqat hazm qilish a’zolarini va yurak qon-tomirlarining ish faoliyati ishdan chiqib og‘ir kasalliklarga olib keladi.
KO’P ATOMLI SPIRTLAR. OLINISHI VA XOSSALARI. ISHLATILISHI
Tarkibida bir nechta gidroksil guruh tutgan organik moddalarga ko‘p atomli spirtlar deyiladi. Ular to‘yingan uglevodoroddagi bir nechta vodorod atomi o‘rniga bir nechta gidroksil guruhlari almashinishidan hosil bo‘ladi.