Reja: Siyosiy islohotlar demokratik jamiyat barpo etish va uning rivoji asos-negizi. Siyosiy plyuralizm va siyosiy sohani erkinlashtirish. Siyosiy partiyalar, ko'ppartiyaviylik, nodavlat va jamoat tashkilotlari

Siyosiy partiyalar, ko'ppartiyaviylik, nodavlat va jamoat tashkilotlari
Mustaqil O'zbekiston Respublikasi ilg'or demokratik davlatlar qatoridan o'ziga munosib o'rin egallashga intilmoqda, mamlakatda demokratik huquqiy davlat barpo etilib, fuqarolik jamiyatining belgilari shakllanib bormoqda.
Fuqarolik jamiyatining muhim belgilaridan biri demokratik ko'ppartiyaviylik va unga asoslangan saylov tizimini joriy etishdir. Siyosiy partiyalar davlat bilan fuqarolarni bog'lab turuvchi bo'g'in, ijtimoiy vakillik vositasi, individlar manfaatlarini integratsiya qilish va ularni ifoda etish kabi fuqarolik jamiyati uchun o'ta muhim bo'lgan vazifalarni bajaradilar. Siyosiy partiya (lotincha “pars”, “parts” - qism, guruh; eski o'zbekchasi arabchadan “firqa” – guruh, to'da, ma'nosini anglatadi. Siyosiy partiyalar umumiy g'oya va manfaat, ijtimoiy-siyosiy maqsadlar asosida odamlarni ixtiyoriy ravishda uyushtiruvchi turg'un tashkilot. Fuqaroviy jamiyat bilan davlatni bir-biriga bog'lovchi eng muhim vositalardan bo'lib, demokratik huquqiy davlat hayotining zaruriy omillaridan biri.
Markaziy Osiyoda siyosiy partiyalar tuzishga bo'lgan talab va shart-sharoit XIX asrning oxiri-XX asrning boshlarida yuzaga keladi. "Buning ikki asosiy sababi bor edi: birinchidan, jamiyatdagi ilg'or ijtimoiy kuchlarni birlashtirib, xalqning siyosiy faolligini oshirish, xalq orasida ma'rifat nurlarini sochish va ikkinchidan, ommani shu tarzda uyushtirib, uni avvalombor chor Rossiyasi tarkibida muxtoriyatga erishishga da'vat qilish, keyinchalik esa, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy-ma'naviy kuchlarni yig'ib, o'lkada mustaqil milliy davlat yaratish masalasini urtaga tashlash. Ilk o'zbek jadidlari va ma'rifatparvarlarining bu boradagiharakatlari, yozma va ogzaki fikrlari, agar ularni chuqur tahlil etsak, shunday xulosa yasash uchun etarli asos beradi. Ammo bu orzu va maqsadlarning amalga oshishi dastlabki qadamlardanoq jiddiy qiyinchiliklarga duch keladi. Bu birinchidan, chorizm hokimiyatining siyosati, ikkinchidan, Rossiya sotsial-demokratiyasining buzg'unchilik faoliyati edi. Chunki, bolsheviklarning dasturi bo'yicha, barcha milliy mintaqalardagi milliy uyg'onish va milliy ozodlik harakatlari faqat ishchilar partiyalarga buysungan taqdirdagina to'g'ri yo'lda deb topilar, aksincha holda esa, milliy xoinlik deb qoralanar edi. Shu boisdan 1917 yilgacha bo'lgan davrda Markaziy Osiyo mintaqasida siyosiy, nazariy va tashkiliy jihatdan etuk siyosiy partiyalar shakllanib ulgurmadilar".³³
Chorizm davrida kurtak otib, endigina shakllana boshlagan siyosiy tashkilotlar va ularning etakchilari sotsializm qurish yillarida tag-tubi bilan yo'q qilib tashlanadi. Zero, O'tgan 74 yil ichida kommunistik partiyadan boshqa, siyosiy partiyalar keraksiz deb hisoblandi va ularning faoliyatiga ruhsat berilmadi.
O'zbekistonda siyosiy partiyalar va jamoat birlashmalari, xalq harakatlariningvujudga kelishi ijtimoiy-siyosiy taraqqiyotning ob'ektiv qonunidir.