Reja: Sinusoidal elektr yurituvchi kuch hosil qilish

O‘zgaruvchan tok zanjirida aktiv qarshilik

Induktivlik va sig‘imga ega bo‘lmagan aktiv qarshilikni biror zanjirda sodir bo‘ladigan xodisani kurib chikaylik

Agar zanjirning o‘zgarmas tokdagi qarshiligi …R₁.. ga teng bo‘lsa, shu zanjirdan o‘zgaruvchan tok utganda uning qarshiligi ortadi va qiymati biror R ga teng bo‘ladi. Tajriba o‘zgaruvchan tok chastotasi ortishi bilan zanjirning qarshiligi ortishini ko‘rsatadi. Shuning uchun o‘tkazgichning o‘zgarmas tokdagi omik qarshilik deb ataluvchi qarshiligidan fark qilishi uchun o‘sha o‘tkazgichning o‘zgaruvchan tokdagi qarshiligi aktiv qarshilik deb ataladi. Modomiki o‘tkazgichning aktiv qarshiligi tokning chastotasi ortishi bilan ko‘paysa unda asosan sirt effekti tufayli hosil buluvchi bu xodisa yukori chastotalarda ayniksa ayniksa muxim ahamiyatga ega bo‘ladi.

Bu toklar o‘tkazgichning sirtida birlamchi tok yo‘nalishida o‘tkazgichning ukida esa birlamchi tokka teskari yunalishda utadi.

Natijada o‘tkazgichning ichida tok zaiflashadi sirtida esa kuchayadi . Aktiv qarshilikdan o‘zgaruvchan tok utganda o‘tkazgich ukining yakinida tokning zichligi deyarli nolga teng bo‘ladi hamma tok o‘tkazgichning sirtida utadi.

Zanjir kismlariga quyidagi sinusoidal kuchlanish berilgan deb faraz qilaylik:

u = U_m sin ( t +)
Zanjirdagi tok kuchi qanday o‘zga rishini kurib chiqamiz

Tokning oniy qiymatini Om qonuniga kura aniqlash mumkin :

i = u / R = Um / R sin ( (t +()

yoki
i = I_m sin ( t +)

ifodalarni o‘zaro solishtirib zanjirdagi tok kuchi va kuchlanish faza jihatidan bir- biriga mos keladi deyish mumkin.

Tok kuchining amplitudasi kuchlanishning amplitudasi bilan quyidagicha boglangan:

I_m = U_m / R

Ifodaning ung va chap tomonlarini (2.. ga bulib yezsak aktiv qarshilik uchun Om qonuni kursatuvchi formulaga ega bulamiz

I = U / R

O‘zgaruvchan tok zanjirida induktivlik.

Induktivlik L bulgan g‘altak kismlariga o‘zgaruvchan kuchlanish berilgan bulsin. Zanjir orqali

i = I_m sin ( t +)

tok utganda induktivlik galtagida sinusoidal o‘zga ruvchi magnit maydoni oqimini hosil kiladi :

Ф = Li / W = Li sin (t +) / W = Ф_m sin ( t +)

bu yerda Ф_m = LI_m / W..- magnit maydoni oqimining maksimal qiymati. Sinusoidal o‘zga ruvchi magnit maydoni oqimi induktivlik galtagida uzinduktsiya e.yu.k. ini hosil kiladi :

e_L= - L di /dt = - LI_m cos(t +)

yoki

е_L= Е _Lm sin (t + -90⁰)

E.yu.k. ning amplituda qiymati

Е_Lm = LI _m

effektiv qiymati esa

Е_L = LI

Kirxtofning ikkinchi koidasiga kura

U+e₂ = i r

bundan g‘altak kismlaridagi kuchlanish

u = u_L = L di / dt = LI_m cos(t +)

yoki

u_L= u_Lm sin (t +  + 90⁰)

Bu tenglama bir tomondan berilgan kuchlanish ta’sirida zanjirda biror vaqt paytida E.YU.K. hosil kiladigan tok vujudga kelishini va bu E.YU.K. kattaligi jihatidan berilgan kuchlanishga teng va yunalish jihatidan unga karama – qarshi bulishini ikkinchi tomonidan tenglama induktivlikdagi kuchlanish tokning vaqt buyicha o‘zgarish tezligiga proportsianal ekanligini ko‘rsatadi.

Tok sinusoudal bo‘lganda uning o‘zgarish tezligi

di / dt = I d(sint) / dt = Icost

ga teng . Demak tok maksimumdan utayotganda uning o‘zgarish tezligi nolga teng tok nol qiymatdan utayetganida esa uning o‘zgarish tezligi eng katta bular ekan

Shunday qilib tok sinusoidal bo‘lganda induktivlikdagi kuchlanish ham sinusoidal bo‘lganda induktivlikdagi kuchlanish ham sinusoidal birok faza buyicha tokdan 2(burchakka ilgarilagan bo‘ladi.Induktivlikli zanjirning grafigi quyidagi rasmda berilgan.

Kuchlanishning amplituda qiymati va E.YU.K.ning unga teng amplituda quyidagicha bulishi kelib chikadi.

U_m = Е_Lm = LI _m

Shuningdek kuchlanishning effektiv qiymati

U = Е_L =  L I

bo‘ladi.

Bunda tokning effektiv qiymati

I = U / L = U / X_L

Bunda XL-. induktiv qarshilik

Induktiv qarshilik xL= (L ning ulchov birligi:

[L] = 1 / сек Гн =Ом

O‘zgaruvchan tok zanjirida sig‘im
Kondensatorning kismlariga quyidagi sinusoidal kuchlanish berilgan bulsin

U_c = U_m sin (t +)

U holda kondensator zanjiridan

i = C dU_c /dt = C U_m sin (t + yoki

i = I_m sin (t + + 90⁰)

tok utadi.Bu tokning amplitudasi I _m = C U_m

Tok kuchinig kuchining effektiv qiymati

I _m = C U_m = U_c /x_c

Boglanish Om qonuniga uxshash, bunda x_c= 1 /x_c kattalik qarshilik urnida turibdi: bu kattalik kondensatorning sig‘im qarshiligi deb ataladi. U (Om) larda ulchanadi.

Sigim qarshiligi va o‘zgaruvchan tokning chastotasi teskari proportsional. Chastota f = 0 dan …f =. gacha o‘zga rganda sig‘im qarshiligi x_c = .. дан …x_c = 0.. gacha o‘zgaradi.

Sigimli zanjirdagi oniy quvvat ikkilangan chastota bilan o‘zga rib gox musbat Р=I² / C. maksimumga, gox shunday kattalikdagi manfiy maksimumga erishib turadi .

Kuchlanish ortayotganda elektr maydonining energiyasi generator energiyasi xisobiga noldan maksimal qiymatgacha ortadi.
W_m = CU_m² /2 = CU²
Shunday qilib zanjir iste’molchi rejimida ishlaydi va rejim quvvatning musbat qiymatiga mos keladi . Kuchlanish kamaya boshlaganda elektr maydonining energiyasi maksimal qiymatidan nolgacha kamayadi . Shunday qilib davrning bu kismlarida zanjir generator rejimida ishlaydi va bu rejim sig‘imli zanjir quvvatining manfiy qiymatiga mos keladi.