Reja: Rivojlanishi orqada qolgan bolalar reabilitasiyasi kursining ahamiyati. Rivojlanishi orqada qolgan bolalar reabilitasiyasi kursining vazifalari. Rivojlanishi orqada qolgan bolalar reabilitasiyasi kursining mazmuni

Debillik-oligofreniyaning eng yengil darajasi bo’lib, yordamchi maktabga bolalarni saralash vaqtlarida asosan shu bolalar bilan ish olib boriladi. Yordamchi maktab o’quvchilarining asosiy kontinentini ham debil bolalar tashkil etadi.
Imbesillik-debil darajadan birmuncha og’irroq darajadir. Aqliy nuqsonning imbesillik darajasida oligofreniyaning o’ziga xos xususiyatlari namoyon bo’lishi birmuncha yaqqol ko’rinadi. Birinchi navbatda, bu yaqqol holatlarda umumlashtira olmaslik, xatto oddiy tushunchalarni hosil qila olmasligi bilan ajralib turadi. Imbesil bolalarning mantiqiy fikrlash jarayonlari juda past darajada bo’ladi. O’qigan materialning mazmunini ilg’ab ololmaydilar, yordamchi savollar orqaligina qisman mazmunini tushunishlari mumkin.
Idiotlik-oligofreniyaning eng og’ir darajasi bo’lib, ular idroklarida qo’pol rivojlanmaganlik ko’rinadi. Atrof-muhit bilan munosabati mos bo’lmaydi. O’z shaxsini aniq bilmaydi. Ularning tafakkuri deyarli yo’q.
Aqli zaiflikning klinik tavsifi.
Aqli zaiflik deganda bosh miyaning erta jaroxatlanishi yoki organik rivojlanmaganlik bilan bog’liq bo’lgan ruhiy va birinchi navbatda aqliy buzilishni tushunish kerak. Og’ir darajadagi aqli zaif bolalar umuman maktab bilimlarini va malakalarini egallay olish qobiliyatiga ega emaslar.
Aqli zaiflikning klinik-psixologik ko’rinishida asosiy buzilishi bo’lib bilish faoliyatining yaqqol yetishmasligi xisoblanadi. U ongning pastligi, umumlashtirish jarayonining shakllanmaganligi, psixik jarayonning marg’un bo’lmaganligi, xotiraning yetarli bo’lmasligi, diqqat va boshqa qator funksiyalardagi kamchiliklar borligi bilan xarakterlidir.
Aqli zaiflik uchun nutqning rivojlanmaganligi xarakterlidir. Aqli zaiflik turli etiologiyaga ega, u markaziy nerv sistemasining genetik jaroxatlanishi, ichki patogen ta’sirlar, tug’ruq paytidagi jarohatlar, asfiksiya, infeksiyaning bola miyasiga ta’siri, intoksikasiya, jarohat va boshqalar bilan belgilanadi. Aytilganlardan kelib chiqqan holda aqli zaiflikka og’ir pedagogik qarovsizlikni kirgizish mumkin emas. Chunki uning ko’rinishlari yuqorida ko’rsatilgan mezonlarga o’xshab aqli zaiflikka olib kelmaydi (aqliy nuqsonning mavjudligi, bilish qobiliyatining pasayishi, aqliy funksiyalarning organik yetishmasligi hamda rivojlanishning biologik etiologiyasi).
Shuningdek, aqli zaiflikka samotogen, psixogen, serebral, konstitusional ko’rinishdagi psixik rivojlanishning orqada qolishini kiritib bo’lmaydi. Chunki bu shakllarning ijobiy dinamikasi xuddi yuqoridagi kabi aqli zaiflikning mezonlariga javob bermaydi. Aqli zaiflikning asosiy shakllarining keng tavsifi jarohatlanishning patogenezi va zararning vaqtinchalik ta’siri bilan uzviy bog’liq. Ontogenezning erta bosqichida (1,5-2 yoshgacha) markaziy nerv tizimiining zararlanishida birinchi navbatda qobiq sistemasining shakllanishi zararlanadi. Zararlanishning morfologik ko’rinishida va ruhiy nuqsonning klinik ko’rinishida rivojlanmaganlik ustunlik qiladi. Bu hollarda gap oligofreniyaning turli variantlari haqida boradi. Katta yoshdagi zararning ta’sirida, bosh miya qobiq tizimining yetilish vaqtida nerv sistemasining morfologik va klinik ko’rinishidagi jaroxatning ko’rinishi ustunlik qiladi. Bu hollarda demensiyaning turli shakllari haqida gap boradi.