Reja: Relyatsion ma’lumotlar bazasini loyihalash

 
2.7.1 Qo’llanish va predmet sohasi 
Kutubxona nashrlarini xarid qilish uchun (monografiya, ma’lumotnoma, maqolalar to’plami va 
boshqalar) ma’lumotlar bazasi ma’lumotlarni saqlash uchun mo’ljallangan, kitob alohida 
turlarining(pereplet) har bir nashrlari joyi haqida axborot hamda kitobxonlar haqida ma’lumot. Kutubxona 
kataloglari kiritish uchun, ma’lumotlar bazasida kutubxona statistikasi va kerakli nashrlarni qidirish haqida 
ma’lumotlar saqlanishi lozim, asosiy qismi annotirlangan katalog kartochkalarda joylashgan. 
Adabiyotlarga so’rov analizi(kitobxonlar va hodimlar) shuni ko’rsatmoqdaki, kerakli nashrlarni qidirish 
uchun(mavzusi, muallifi, rassomi, nashiryoti va boshqalar bo’yicha) va kerakli ma’lumot(misol uchun, 
annotatsiya bo’yicha) saralash uchun quyidagi atributlarni katalog kartochda belgilab ko’rsatish mumkin: 
1.
Muallifi(familiya va ism(initsiali) yoki har bir muallifning tahallusi). 
2.
Nashiryot nomi(sarlavhasi). 
3.
Tom nomi(qismi, kitob, chiqishi). 
4.
Nashr turi(to’plam, ma’lumotnoma, monografiya, …). 
5.
Tuzuvchi(familiya va ismi(initsiali) har bir tuzuvchi nashri). 
6.
Tili, tarjima qilingan nashiryoti. 
7.
Tarjimon(familiyasi va har bir tarjimonning initsiali). 
8.
Qaysi tahrir ostida(familiya va ismi(initsiali) har bir titul redaktori). 
9.
Rassom (familiya va ismi(initsiali) har bir rassom-illyustrator) – badiy nashrlar uchun, orginal 
illyustr rasmlar. 
10.
Nashr takrorriyligi(ikkinchi, o’n birinchi va hokazo). 
11.
Qayta nashrning xarakteri(to’g’irlangan, to’ldirilgan, qayta ishlangan, stereotip). 
12.
Nashr joyi(shahar). 
13.
Nashiryot(nashiryot nomi). 
14.
Nashr yili. 
15.
Nashiryot annotatsiyasi yoki referati. 
16.
Kutubxona shifri(misol uchun, BBK 32.973). 
17.
Muallif belgisi(misol uchun, D27) 
Kutubxona shifri va muallif belgisi kataloglarni tayyorlash va nashrlarni javonlarga joylashtirish 
uchun ishlatiladi: tarkibi bo’yicha (kutubxona shifri bilan) va alifbo bo’yicha(muallif belgisi bilan). 
Biblioteka-bibliografiya klassifikatsiyasi (BBK) nashrlarni bilim sohasi bo’yicha va tarkibi bilan birgalikda 
taqsimlaydi. Unda raqam-xarf indekslar qadama qadam struktura bo’yicha ishlatiladi. BBK shifri maxsus 
belgilangan xonalar taqsimlash, stellaj va javonlarni, hamda kataloglarni tuzish va statistik hisobotlar uchun 
foydalaniladi. 
Muallif belgisi, muallif familiyasi(taxallusi)ning yoki nashr nomining(muallifsiz nashrlar uchun) 
birinchi xarf va sondan tashkil topadi, slogu bilan birgalikda, eng yaqin familiya xarfiga(nomiga) yozilgan 
kitoblar javonlarga alifbo tartibi bo’yicha joylashtiriladi. 
Ob’ekt va atributlar alohida nusxa nashrlari(pereplet) uchun ko’rsatish, saqlash joyi va kitobxonlar uchun 
quidagi tegishli bo’ladi: 
18.
Xona raqami(pereplet saqlash joyi). 
19.
Xonadagi stellaj raqami. 
20.
Stellajdagi javon raqami. 
21.
Pereplet (inventar raqami) raqami. 
22.
Pereplet olingan sanasi. 
23.
Konkret pereplet narxi. 
24.
Konkret 
perepletni 
konkret 
joyda 
joylashtirilgan sanasi. 
25.
Pereplet o’rnatilgan joyining o’zgarishi 
sanasi. 
26.
Kitobxonlik 
guvohnomasining 
raqami(formulyar). 
27.
Kitobxon familiyasi. 
28.
Kitobxon ismi. 
29.
Kitobxon sharifi. 
30.
Kitobxon adresi. 
31.
Kitobxon telefoni. 
32.
Kitobxonga konkret pereplet berilgan 
sanasi. 
33.
Kitobxonga berilgan konkret pereplet 
muddati. 
34.
Perepletni qaytarish sanasi.

---

Savol va topshiriq: 
1.
Sohalar ma’lumotlar bazasi deb nimaga aytiladi? 
2.
Amaliy ma’lumotlar bazasi deb nimaga aytiladi? 
3.
Ma‘lumotlar bazasini normallashtirish haqida tushuncha bering. 
4.
Normal formalar umumiy ko’rinishi haqida ma’lumot bering. 
5.
Normallashtirish protsedurasi haqida ma’lumotlar bering. 

---

Document Outline

• 2.6.2 Normallashtirish protsedurasi
• 2.6.3 Loyihalash protsedurasi