Reja Reja Qadimgi sharq mamlakatlarida o’rta asrlar davridagi tibbiyot

edi. Biz qadimgi Eron tibbiyoti bilan tanishgan edik. O'rta asrga kelib bu

mamlakatda tibbiyot yanada rivoj topdi. Yirik shaharlarda kasalxonalar,

shifoxonalar, dorixonalar barpo etildi. Bu tibbiy maskanlar qoshida

tibbiy maktablar tashkiI etiIdi. Ularda bilimdon hakimlar talabalarga

dars berardiIar. O'sha vaqtdagi eronlik tib olimlaridan eng mashhuri Abu

Bakr Roziy edi.

Abu Bakr Roziy (Abu Bakr Muhammad ibn Zakariyo ar-Roziy) 865-yilda hozirgi Eronning Ray shahrida badavlat oilada tavallud topgan. Ray o'sha zamonda Eronning yirik ma'muriy, savdo-sotiq va madaniy markazlaridan biri bo'lgan. Shaharda ko'p yirik olimlar, faylasuflar. san'at va madaniyat namoyandalari yashardilar. Roziyning bolalik davri va uning oHm sifatida shakllanishi shunday ko'tarinki muhitda o'tdi. Abu Bakr yoshligidanoq juda qobiliyatli, hamma narsaga qiziqaveradigan, idrokli bola bo'lgan. Juda erta o'qish va yozishni o'rganib olib qo'liga tushgan har bir kitobni o'zicha mustaqil o'qiy boshlagan. Buning natijasida tez orada ko'pgina fanlardan xabardor bo'lib olgan. Badiiy adabiyotga ham qiziqib, she'rlar yozgan, ularni musiqiy asboblarga solib chalib, atrofdagilarning tahsiniga sazovor bo'lgan.

Roziy dori-darmon masalasiga alohida ahamiyat bergan. Dorilarni to'g'ri ishlatish, ayniqsa murakkab doridan foydalanishda xatoga yo'l qo'ymaslik kerakligini ta'kidlagan. Yangi kashf etilgan dorini kasalga berishdan oldin, uning ta'sirini biror hayvonda, masalan, maymunda sinab ko'rgan, soOng bemorga tavsiya etgan. Roziyning tibbiyot, uning mohiyati haqidagi fikrlari uning asarlarida o'z ifodasini topgan. Bu masalada Roziy hamma Sharq hakimlari singari mizojlar va rutubatlar nazariyasiga asoslanadi. U murnan, Roziyning tibbiyot ilmining mohiyati haqidagi fikr-mulohazalari o'rta asr Sharq tibbiyoti darajasida bo'lgan. Lekin, ba'zi masalalarda Roziy o'z zamonasidan ancha ilgarilab ketgan edi. Roziy odam tanasining tuzilishi (anatomiya) va uning funksiyalari (fiziologiya)ni ham yaxshi bilgan. Fikrimizcha Roziy taqiq qilinishiga qaramay, anatomik tekshirish bilan shug'ullangan bo'lsa kerak.