Reja: Quyoshning sutkalik harakati. Quyoshning yillik harakati. Ekliptik koordinatalar sistemasi. Sferik trigonometriyaning asosiy formulalari. Parallaktik uchburchak. Quyoshning sutkalik harakati

2. Quyoshning yillik harakati

Yil davomida Quyoshning zenit uzoqligini yoki gorizontdan balandligini (ya’ni yuqori kulminasiya paytidagi balandligini) o’lchash ko’rsatadiki, uning og’ish koordinatasi +2326 dan -2326 gacha o’zgaradi va yil davomida ikki marotiba (23 sentyabr va 21 mart kunlari 0 ga teng bo’ladi.

Quyoshning to’g’ri chiqish koordinatasi _ esa yil davomida 0 dan 360° gacha yoki soat hisobida 0^h dan 24^h gacha o’zgaradi. Ya’ni Quyosh yillik harakat qiladi. Bu harakat davomida u yulduzlar orasida g’arbdan sharqga tomon ko’chadi va katta aylana chizadi, bu aylanaga ekliptika deyiladi. Ekliptika tekisligi osmon ekvatori tekisligi bilan ε=2326 burchak hosil qiladi.

E kliptika tekisligiga perpendikulyar bo’lgan PP o’qga ekliptika o’qi deyiladi. P va P^I nuqtalarga ekliptika qutblari deyiladi.

Ekliptika tekisligi, ekvator tekisligi bilan ikki nuqtada -bahorgi tengkunlik nuqtada va Ω ko’zgi tengkunlik nuqtalarda kesishadi.