Reja: Qishloq xo’jaligining respublika iqtisodiyotidagi o’rni va ahamiyati

Qishloq xo’jaligidagi davlat korxonalari, ularning rivojlanishi.

Respublika qishloq xo’jaligida 1991 yildan boshlab siyosiy, iqtisodiy ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan tub agrar-iqtisodiy islohotlar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Davlat bosh islohotchi bo`lgan bu jarayonda tarmoqdagi davlat mulkini uning tasarrufidan chiqarish negizida nodavlat mulkchilikni va shunga asoslangan nodavlat xo’jaliklarini tashkil etishga asosiy e'tibor qaratilmoqda. Bunda yerga umummilliy boylik sifatidagi davlat umumxalq mulkchiligi saqlab qolinmoqda. Boshqa mulklar esa davlat tasarrufidan bosqichma-bosqich chiqarilib, xususiylashtirilmoqda. 1990 yilda davlat mulkchiligiga asoslangan xo’jaliklar, ya'ni sovxozlar 1038 ta edi. Ular O’zbekistonda XX asrning 30-yillarida tashkil etila boshlangan. Respublikaning Qarshi va Mirzacho’l, Surxon-Shyerobod, Markaziy Farg`ona hududlarida yangi yerlarni o’zlashtirish natijasida keng miqyosda davlat xo’jaliklari tashkil etildi. Davlat xo’jaliklari – sovxozlar tashkil etilishida davlat byudjetidan ajratilayotgan mablag` evaziga ishlab chiqarishni tashkil etish hamda yuritish uchun zarur bo’lgan barcha ishlab chiqarish vositalarini davlat tomonidan o’rnatilgan ulgurji baholarda sotib olishardi. Ulardan foydalangan holda faoliyat yuritib, ishlab chiqarilgan tayyor mahsulotlarini davlat tomonidan belgilangan xarid narxlarda davlat tashkilotlariga sotar edi. Olingan yalpi mahsulot hamda foyda summalari davlat moliya-iqtisod organlari tomonidan o’rnatilgan tartibda taqsimlanardi. Bunda asosiy e'tibor davlat manfaatlarini rivojlantirishga qaratilgan, davlat xo’jaliklariga to’liq erkinlik, ya'ni mustaqillik berilmagan edi. Shuning uchun ular yuqori tashkilotlar tomonidan belgilangan qonun-qoidalarga bo’ysungan holda qishloq xo’jalik mahsulotlari yetishtirish bilan shug`ullanar edilar. Ular asosan paxtachilik, g`allachilik, bog`dorchilik, chorvachilikka ixtisoslashgan bo’lib, respublikada yyetishtirilayotgan mahsulotlarning sezilarli qismini ishlab chiqarardilar.