Reja: Psixoanaliz asoslari

Mavzu: Psixoanaliz asoslari

Reja:

1. 
   Psixoanaliz asoslari
   
2. 
   Psixoanaliz psixologiyasi
   
3. 
   Psixoanaliz usullari
   

Psixoanaliz {psixo... va analiz) — psixoterapiya metodi va 3. Freyd tomo-nidan rivojlantirilgan psixologik taʼlimot. Ongsiz psixik jarayonlar va motivatsiyani diqqat markaziga qoʻyadi. Inson xulqi asosini lazzat olish (libido)ga nisbatan, ayniqsa, ilk bolalikda paydo boʻlgan seksual (jin-siy) mayl tashkil qiladi degan gʻoyani ilgari surib, odam xulqidagi ijtimoiylik, onglilikni inkor etadi. Ongdan unga muvofiq kelmaydigan (asosan, seksual) mayllar va ruhiy kechinmalarni siqib chiqarish P.da har xil nevrozlar va turli patologik hodisalar (unutish, yanglish harakatlar va q.k.)ning asosiy manbai sifa-tida qaraladi. P. nazariyasiga koʻra, 3 xil psixik instansiyalar hukm surishi mumkin: gʻayrishuuriy "U" (id) — mayl doirasi; turli himoya vositalari bilan "U"ning impulyelarini cheklovchi shuuriy "Men" (Ego); "Oʻta-Men" (Suner—Ego) — ijtimoiy taqiqdar, qonun tusiga kirgan majburiy tartib-qoidalar. Freyd fikricha, "Men" reallik tamoyiliga asoslangan holda inson psixikasida harakatlanuvchi qaramaqarshi kuchlarni muvofiklashtirish vazifasini bajaradi. Inson oʻzining qad. ajdodlaridan irsiy yoʻl bilan oʻtgan instinktiv mayllarning namoyon boʻlishi tufayli faoldir. Instinktiv mayllar dastavval jinsiy instinkt va oʻzini himoya qilishga intilish instinkti tarzida yuzaga keladi. Lekin jamiyat shaxsni koʻp jihatdan cheklab qoʻyadi, uning instinktlari va mayllari "senzura"dan oʻtkaziladi. Buning natijasida oʻzining aksariyat instinktlari va mayllarini toʻxtatish, taqiqlashga majbur boʻladi. Instinktiv mayllar uning shaxsiyatiga tegadigan ruhiy holat sifatida ongli hayotidan siqib chiqariladi, lekin yoʻqolib ketmaydi, faqat ongsizlik sohasiga oʻtkazib yuboriladi, xolos.

P. taʼlimotining vazifalaridan biri — ongsizlik sohasidagi "kompleks"larni aniklash va ularni anglashga yordamlashishdan iborat. Ushbu taʼlimot namoyandalari shaxsning ichki ixtiloflarini ochib berish uchun "Edip kompleksi" ni yaratdilar. Ularning mulohazasicha, instinktiv mayllar oʻz quvvati va faolligini saklagan holda insoniyat madaniyati va shaxs faoliya-ti mahsulining har xil shakllariga kirib ("sublimatsiyalashib"), ongsizlik holatidan turib inson xulq-atvo-rini boshqarishda ishtirok qilaveradi. P. da ongsizlik bilan onglilik oʻrta-sidagi qaramaqarshi munosabatni mutlaqlashtirish uchraydi, buning natijasida ularning oʻzaro bir-birini toʻldirish imkoniyati rad qilinadi.

P. adabiyot va adabiyotshunoslik, sanʼat va sanʼatshunoslik, boshqa gumanitar fanlar va tibbiyotga taʼsir koʻrsatdi.

Psixoanaliz asosan akademik psixologiyaning asosiy oqimidan tashqarida rivojlandi. Shunga o'xshash holat uzoq vaqt davom etdi. Amerika akademik psixologiyasi psixoanalitik ta'limotni qabul qilmadi. 1924 yildagi "Anomal psixologiya" jurnalida imzolanmagan tahririyat bu "evropalik psixologlarning ongsizlar ustida olib boradigan ishlarining cheksiz oqimi" bilan aniq g'azablanganligini bildirdi. Ushbu maqolada ular deyarli e'tiborga loyiq emasligi haqida zo'rg'a eslatib o'tilgan.

Bunday vaziyatda juda oz sonli psixoanalitik asarlar professional nashrlarda nashr etilganligi aniq. Bunday kamsitish kamida 20 yil davom etdi. Ko'p akademik psixologlar psixoanalizni qattiq tanqid qilishgan. 1916 yilda Kristina Ladd - Franklin psixoanaliz "rivojlanmagan ... nemis ongining" mahsuli ekanligini yozdi. Ta'kidlash joizki, ushbu hukm birinchi jahon urushida Germaniya tajovuzining fonida barcha nemislar katta shubha bilan qabul qilingan bir paytda chiqarilgan.

Kolumbiya universiteti professori Robert Vudvort psixoanalizni "aqldan ozgan din" deb atadi, bu hatto aqli raso odamlar ham mutlaqo bema'ni xulosalarga olib keladi. John B. Watson, Freydning pozitsiyasini shamanizm, vudu deb belgilagan. Akademik psixologiya etakchilari tomonidan psixoanalizga qilingan ushbu kostik hujumlarga va unga boshqa "aqldan ozgan" nazariya sifatida qarashlariga qaramay, ba'zi Freyd g'oyalari 1920-yillarning boshlarida Amerika psixologiyasi darsliklariga kirib bordi. Psixologik mudofaa mexanizmlari muammosi, shuningdek tushlarning aniq va yashirin (yashirin) tarkibi psixologik doiralarda jiddiy muhokama qilindi. Ammo, xulq-atvorizm ustuvor maktab bo'lib kelganligi sababli, psixoanaliz umuman e'tiborga olinmadi.

Psixoanaliz psixologiyasi

Biroq, 30-40-yillarda, psixoanaliz kutilmaganda jamoatchilik orasida keng tarqaldi. Jinsiy, zo'ravonlik va yashirin niyatlarning kombinatsiyasi, shuningdek, turli xil hissiy kasalliklarning keng doirasini davolash va'dasi juda jozibali, deyarli chidab bo'lmas ko'rinadi. Rasmiy psixologiya g'azablantiradi, chunki uning nuqtai nazari bo'yicha odamlar bunga qodir psixoanaliz va psixologiyani chalkashtirib yuborishular xuddi shu narsani qilishayotganiga ishonish. Rasmiy psixologlar kimdir jinsiy aloqa, orzular va nevrotik xatti-harakatlar haqida o'ylashi mumkin degan fikrdan xoli bo'lishdi - bu psixologiyaning barcha narsalari "O'ttizinchi asrning 30-yillarida ko'plab psixologlarga psixoanaliz bu shunchaki aqldan ozgan g'oya emas, balki ilmiy psixologiyaning asoslariga tahdid soladigan, hech bo'lmaganda keng omma ongiga tahdid soladigan jiddiy raqobatchi ekanligi ma'lum bo'ldi."

Ushbu tahdidni engish uchun psixologlar psixoanalizni fanning qat'iy mezonlariga muvofiqligini tekshirishga qaror qilishdi. Ular "yuzlab tadqiqotlar o'tkazdilar, ularning ixtirolari natijalarning befoyda ekanligi bilan bahslashishi mumkin edi". Shunga o'xshash izlanishlar, garchi aksariyat hollarda sust bajarilgan bo'lsa ham, psixoanaliz eksperimental psixologiya darajasidan ancha orqada, hech bo'lmaganda eksperimental psixologiya tarafdorlari nuqtai nazaridan. Natijada, bu ularga yana "psixologik haqiqat hakamlari va vasiylari" pozitsiyasini olishga imkon berdi. Bundan tashqari, ushbu tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, akademik psixologiya keng jamoatchilik uchun qiziqish uyg'otishi mumkin, chunki u aslida psixoanaliz bilan bir xil muammolar bilan shug'ullanadi.

Psikanaliz usullari

Zamonaviy psixoanaliz bemorlarni davolashda, shuningdek terapiya turlarida o'zgarishga uchradi, ammo asosiy metodlarni muvaffaqiyatli ishlatish davom etdi:

Erkin assotsiatsiyalar usuli. Bemor divanda yotadi va aqlga kelgan barcha fikrlarni aytadi.

Orzularni talqin qilish usuli. Z. Freydning sevimli uslubi, u bu orzularni ongsiz ravishda shohona yo'l deb hisoblagan.

Tarjima usullari. Ushbu usul sizni ongsiz jarayonlarni ong darajasiga olib chiqish imkonini beradi. Bemor (analist) aytadiki, psixoanalist tasdiqlanadigan va tasdiqlanadigan ma'noni bildiradi va ma'no bilan bog'liq har qanday hodisalar chaqiriladi yoki bemor tomonidan qabul qilinmaydi.

Klassik psixoanaliz

Individual yoki Freudiylikning ortodoks psixologiyasi Z. Freydning asosiy texnikasiga asoslangan. Hozirgi bosqichda u kamdan-kam hollarda davolashda sof shaklda qo'llaniladi, asosan, neo-Freudianizm - turli yo'nalishdagi texnikani sintez qilish. Klassik psixoanalizning maqsadi - ichki ziddiyatlarni, erta yoshda shakllangan komplekslarni bartaraf etishdir. Freudianizmning asosiy usuli - erkin uyushmalar oqimi:

bemorga aqlga kelgan hamma narsani, hatto sharmandalikni keltirib chiqaradigan narsalarni gapirish mantiqsiz ishtirok etish taklif etiladi;

terapevt ongsiz ravishda sanab chiqiladi va tushunarli shaklda bemorga haqiqiy ma'no keltiradi.

Guruh psixoanalizi

Guruhdagi psixoanaliz psixoanalitik usullardan foydalangan holda samarali terapiya shakli hisoblanadi. Guruh psixoterapiyasi:

guruhning boshqa a'zolariga empati orqali empatini rivojlantirish, ularning og'rig'i va ruhiy travmatikasini bo'lishish;

aqliy shifo;

insonning o'zini qabul qilish.

Guruh psixoanalizasi - kontseptsiya 1925 yilda psixoanalist T. Barrow tomonidan kiritilgan. Zamonaviy guruh psixoterapiyasi - haftada bir marta 1,5-2 soat davomida yig'ilish. Tahlil guruhlarining vazifalari:

guruh a'zolari uchun xavfli joyni yaratishingiz mumkin;

maxfiy xujjatlarni identifikatsiya qilish;

ichki chalkashliklarni va nizolarni hal qilish chuqurligi orqali amalga oshiriladi.

Tizimli vektor psikanalizi

Insonning zamonaviy psixoanaliziyasi vaqt o'tishi bilan o'zgaradi. Sovet psixolog V.A. Ganzen o'zining o'quvchisi V.K.ga asoslangan tizimli hislar matritsalarini ishlab chiqadi Tolkachev psixikaning 8 ta vektori (turlari) ni ishlab chiqadi. Bugungi kunda ushbu yo'nalishda J. Burlan ishlaydi. Tizim-vektor psixoanalizidan kelib chiqqan holda, har bir kishi 8 ta vektordan birini egallaydi:

mushak;

og'zaki;

anal;

ingl.

xushbo'y hid;

teri;

ovoz;

ishlab chiqarilgan.

Psixoanaliz bo'yicha kitoblar

Psixoanalitik texnikani va metodlarni o'rganish tegishli adabiyotlarni o'qimasdan mumkin emas. Psixoanaliz bo'yicha eng yaxshi kitoblar:

" Gumanitar psixoanaliz ". E. Fromm. Nemis psixoanalisti tomonidan tayyorlangan antologiya gumanitar oliy o'quv yurtlarining talabalari uchun psixoanalizni qiziqtiradi. E. Fromm "Electra" va "Oedipus" kompleksi, narzisizm, ongsiz niyatlarning sabablari kabi psixologik analizda yaxshi ma'lum bo'lgan hodisalarni qayta ko'rib chiqadi.

" Ego va psixologik himoya mexanizmlari " A. Freud. Kitob bolalar psixoanalizasi sohasida otasining ishini davom ettirgan taniqli psixoanalistning qizi. Rassom bolaning ichki hissiy travmalarini aniqlashda yangi yondashuvni tasvirlaydi.

K.G. tomonidan " Archetype and Symbol ". Jung. Har bir insonda kollektiv befahrenin arketiplari yashiringan: shaxs, Anima va Animus, Soya, O'z va Ego.

" Kurtlar bilan ishlaydigan " afsonalar va afsonalarda ayol archetype. Estes. Ertaklar haqidagi tahlillarga asoslangan psixoanalitik tendentsiya. Muallif ayollarning ichkariga qarashini va u unutilgan tabiiy, yovvoyi va yo'q bo'lmaydigan qismini topishini taklif qiladi.

I. Yalning " divanda yolg'onchi ". Iste'dodli psixoanalist yozuvchining mahoratida muvaffaqiyat qozondi. O'zining amaliyotidan olingan nozik hazil va dramatik daqiqalar - o'quvchi psixoanalistning o'z muammolari bilan bir xil shaxs ekanligini anglaydi.