Reja: Nutq madaniyati va notiqlik madaniyati me`yorlari haqida

Ma’ruza mazmunining bayoni.

Bayon etilgan fikr-mulohazalardan kelib chiqadigan xulosalar.

Тaklif, tavsiyalar. Bu punkt aksar ma’ruzalarda bo‘lmasligi mumkin.

Ixtisoslikka oid so‘zlarni nutqda to‘g‘ri tanlash va qo‘llash ham nutq madaniyatining, ham kasbiy bilimdonlikning muhim sharti hisoblanadi.

So‘z tanlashda quyidagilarga e‘tibor beriladi:

• 
  so‘zning lug‘aviy ma‘nosini bilgan holda tanlash;
  
• 
  tanlangan so‘zni aniq talaffuz eta olishni nazarda tutish;
  
• 
  so‘zning suhbatdoshlarga tushunarli bo‘lishini hisobga olish;
  
• 
  so‘zning ma‘no xususiyatlariga asoslanib, uni nutq maqsadiga muvofiq tarzda tanlash;
  
• 
  so‘zni matn mazmuniga mos tarzda tanlash;
  
• 
  baynalminal atamani adabiy tilning leksik me‘yoriga muvofiq holda tanlash;
  
• 
  so‘z, atamani matnning uslubiy xususiyatiga mos ravishda tanlash.
  

Ixtisoslikka oid matn tuzishda quyidagilarga e‘tiborni qaratish lozim:

• 
  matnning qaysi nutq uslubida yozilishi kerakligini oldindan bilish;
  
• 
  ixtisoslikka oid so‘z va shartli belgilarni to‘g‘ri tanlay olish va o‘rinli joylashtirish;
  
• 
  so‘z va atamalarni imlo me‘yorlariga rioya qilgan holda yozish;
  
• 
  kasbdoshlarga unchalik tanish bo‘lmagan yoki faol qo‘llanmaydigan atama, shartli belgi yoki qisqartmalarga qavs ichida izoh berish;
  
• 
  ixtisoslikka oid atamalarni boshqa tillardan o‘zlashtirish va so‘z yasashda milliy tilning tabiatini nazarda tutish;
  
• 
  -kasb-hunar so‘zlari va atamalarni o‘rinsiz takrorlanishiga yo‘l qo‘ymaslik, ularning ta‘sirchanligini oshirish maqsadida leksik, morfologik va sintaktik sinonimiya imkoniyatlaridan o‘rinli foydalanish va boshqalar.