Reja: Mexanizatsiyalashtirilgan to`shash kompleksi Bichish usullari Gazlamani bichish uchun ishlatiladigan uskunalar

15.2. Bichish usullari 
Mehnat unumini oshirish va mahsulot sifatini yaxshilashga alohida ahamiyat 
berilayotgan hozirgi paytda tikuvchilik sanoatida tayyorlov-bichish ishlarini 
avtomatlashtirish eng aktual masalalardan biridir, chunki gazlamalarni qo`lda 
to`shash va bichish nihoyatda ko`p jismoniy kuch talab qilish bilan birga, mehnat 
unumi nihoyatda past bo`ladi. 
15.4-rasm. Sirpantirib bichish mashinasining sxemasi 

---

Bichish ishlarini avtomatlashtirish uchun yangi usullar topish kerak. Bu 
yo`ldagi faol izlanishlar natijasida gazlamalarni qirqadigan asboblarning bir 
qancha yangi turlari topildi. Qirqish asboblarining qaysi tipi ishlatilishiga qarab, 
hozirda mavjud bichish usullarini ma`lum sistemaga solish mumkin. Bunday 
sistema asosan ikki xil: universal asboblarda bichish va maxsus asboblarda bichish 
sistemalari. Universal asboblarda bichishga ko`chma bichish mashinalarida (disk 
pichoqlisi ham, vertikal pichoqlisi ham) bichish, lenta pichoqli mashinalarda 
bichish va qaychida bichish kiradi.a; maxsus asboblarda bichishga esa chopqilarda 
(bir guruh chopqilarda ham, yakka chopqilarda ham) bichish, matritsa va puanson 
yordamida bichish, SO lazeri nurida bichish, elektr uchqunida bichish, 
gidromonitorda bichish kiradi. 
15.5-rasm. Ikkita valik orasidan o`tkazib bichish sxemasi 
 
Bichiladigan detallar shaklida yasalgan chopqilarni guruh qilib yoki yakka-
yakka ishlatishga asoslangan usullar alohida ko`rib chiqilishi lozim. Bular bichish 
stolini sirpantirib bichish (15.4-rasm), valiklarda bichish (15.5-rasm) va o`yib olish 
presslarida bichish usullaridan iborat. 
Qator ilmiy tekshirish institutlarida gazlama, trikotaj va boshqa materiallarni 
lazer nuri bilan qirqish yuzasidan tadqiqotlar o`tkazildi. Lazar nuri bilan qirqilgan 

---

to`shama profili 88-rasmda ko`rsatilgan. Sintetik tolasi 60%dan oshmaydigan 
yengil va og`ir gazlamalardan bichiladigan kiyim detallarini to`shamadan 
mo`ljallangan maxsus dasturga binoan gazli lazer yordamida qirqib olishga 
mo`ljallangan mashinalar yaratildi. Bu mashinada sun`iy mo`yna va zamsha 
materiallardan, to`shama qilmay bir qavat qilib bichish ham mumkin (15.6-rasm). 
15.6-rasm. Lazer nuri bilan qirilgan to`shama profili. a) nur bir marta 
sekinroq o`tkazilganda. b) nur bir necha marta tez-tez o`tkazilganda 
15.7-rasm. Gazlamalarni elektr uchquni bilan bichish 

---

Gazlamalarni kontaktsiz bichish usullaridan yanada biri elektr uchqunlaridan 
foydalanish usulidir (15.7-rasm.). Elektr uchquni bilan bichish usulida gazlama 1 
ustiga grafit chiziq 2 chizilib, unga elektrod 3 ulanadi. Grafit chiziqning narigi 
uchida yana bir elektrod 4 bo`ladi. 
Elektrodlarga yuqori kuchlanishli tok berilsa, gazlama butun grafit chiziq 
bo`ylab qo`yib qirqiladi. Hozirda gazlamalarni nihoyatda katta bosim kuchi bilan 
otilib chiqayotgan ingichka suv oqimida qirqish usuli ham sinab ko`rilmoqda. Bu 
ham kontaktsiz bichish usuliga oid bo`lib gidromanitorda bichish deb ataladi. 
Biroq bichish ishlarini mexanizatsiyalashtirishdagi yuqorida ko`rilgan 
usullar tayyorlov-bichish ishlarini to`la avtomatlashtirish imkonini bermaydi. Sрu 
sababli bu nihoyatda muhim sohada ilmiy tekshirish ishlari davom etmoqda.