Режа: Меҳнат шартномаси тушунчаси, асосий хусусиятлари ва унинг меҳнат қилиш ҳуқуқларини амалга оширилишидаги аҳамияти

Меҳнат шартномаси ва ишга қабул қилишни расмийлаштириш.Меҳнат шартномасини ўзгартириш
1. Меҳнат шартномаси. Ишга қабул қилишни расмийлаштириш. Меҳнат шартлари тушунчаси.
Режа:
1. Меҳнат шартномаси тушунчаси, асосий хусусиятлари ва унинг меҳнат қилиш ҳуқуқларини амалга оширилишидаги аҳамияти
2. Меҳнат шартномасининг турлари, муддати, шакли ва мазмуни
3. Ишга қабул қилишни расмийлаштириш
4. Меҳнат шартномасини ўзгартириш тартиби
5. Доимий ва вақтинча бошқа ишга ўтказиш ва уни ўзгартириш тартиби


1. Меҳнат шартномаси тушунчаси, асосий хусусиятлари ва унинг меҳнат қилиш ҳуқуқларини амалга оширилишидаги аҳамияти.
Меҳнат шартномаси ходим ва иш берувчи ўртасида меҳнатга оид муносабатларни вужудга келтирувчи асосий ҳужжат саналади. Меҳнат шартномаси тузиш орқали тарафларининг иш жараёнидаги ҳуқуқ ва мажбуриятлар белгиланади. Меҳнат кодексининг 72-моддасига асосан, меҳнат шартномаси бу – ходим билан иш берувчи ўртасида муайян мутахассислик, малака, лавозим бўйича ишни ички меҳнат тартибига бўйсунган ҳолда тарафлар келишуви, шунингдек меҳнат тўғрисидаги қонунлар ва бошқа норматив ҳужжатлар билан белгиланган шартлар асосида ҳақ эвазига бажариш ҳақидаги келишув.
Меҳнат шартномаси ҳуқуқ ва мажбурият юзага келтирувчи юридик битим сифатида қуйидаги вазифаларни бажаради:
- у юридик факт бўлиб, ходим ва иш берувчи ўртасида меҳнат ҳуқуқий муносабатларни юзага келганлигини тасдиқловчи ҳужжат;
- меҳнат шартномаси тарафлар бир-бирига нисбатан ҳуқуқларга ҳамда мажбуриятларга эга эканликларини тасдиқловчи далил;
- меҳнат шартномаси ҳуқуқларни ҳимоя қилиш воситаси.
Меҳнат шартномасининг боршқа фуқаролик-ҳуқуқий шартномалардан фарқловчи асосий белгилари мавжуд бўлиб улар:
- ходимнинг аниқ меҳнат вазифасини бажариш, яъни муайян мутахассислик, малака ёки лавозим бўйича ишлаши;
- ходимнинг ички меҳнат тартибига бўйсуниши;
- унинг ўзи меҳнат танлаётган корхонанинг меҳнат жамоасига қўшилиши кабилардир.
Меҳнат шартномаси фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартномаларда бўлганидек, индивидуал-аниқ топшириқ натижаси эмас, балки меҳнат жараёнининг ўзи мажбуриятларнинг объекта ҳисобланади. Худди мана шунинг учун, агар ходим муҳандис, юрист-маслаҳатчи, шифокор, ўқитувчи, фаррош ва ҳ.к. сифатида ишга қабул қилинар экан, у қанча вақт мобайнида меҳнат қилишидан қатъи назар, у билан меҳнат шартномасини тузилиши керак. Агар жисмоний шахс билан қандайдир бир марталик топшириқни (бир марталик маслаҳат, мева ва сабзавотлар йиғим-терими, биноларни тозалаш ва в.к.) бажариш тўғрисида келишувга эришилган бўлса, бу ҳолда фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартнома тузилади.