|
Axborotni to’plash va undan foydalanish
jixatlariga ko’ra axborot tizimini to’rtta quyi
tizimga ajratish mumkin.
Axborotni to’plash va undan foydalanish
jixatlariga ko’ra axborot tizimini to’rtta quyi
tizimga ajratish mumkin.
Axborot va ma`lumotlar olish manbalarini
quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin
:
1. Iqtisodiy siyosatning asosiy yo‘nalishlariga
taaluqli bo‘lgan Prezident farmonlari, Vazirlar
Mahkamasi qarorlari, Davlat soliq qo‘mitasining
tasdiqlagan yo‘riqnomalari va farmoyishlari. Ushbu
ma`lumotlar iqtisodiyotning sohalari bo‘yicha
rivojlanish yo‘nalishlari, ishlab chiqarish hajmlari,
soliq va bojxona siyosatiga oid bo‘lib ulardan
nafaqat mutasaddi vazirliklar, uyushmalar,
tashkilotlar foydalanadilar, balki maxalliy va xorijiy
tadbirkorlar, firmalar ham o‘z faoliyatlarida
foydalanadilar.
2.
Davlat statistik muassasasi ma`lumotlari. O‘zbekiston
Respublikasi Makroiqtisodiyot va statistika Vazirligi halq
xo‘jaligining barcha sohalari bo‘yicha oylik, kvartallik, yillik
• Vazirliklar, uyushmalar va kontsernlar majmuida to‘plangan axborotlar
va ma`lumotlar. Ushbu axborot manbai tegishli sanoat, qishloq
xo‘jaligi, xizmat ko‘rsatish bo‘yicha ixtisoslashgan vazirliklarda ularning
barcha bo‘ysinuvchi korxonalari xolati, rivojolanish yo‘nalishlari
bo‘yicha axborot olish imkonini beradi. Bu turkum axborotlar vazirlik,
uyushmalarning yillik hisoboti, tegishli boshqarmalarning hisob-kitobi
va o‘tkazgan tadqiqot yakunlaridan tashkil topadi. Hozirgi paytda
mamlakatimiz vazirliklari uyushmalar, kontsernlar o‘z tarkibida
marketing muammolari bilan shug’ullanuvchi boshqarma yoki
bo‘limlarga egadir.
• Vazirliklar, uyushmalar va kontsernlar majmuida to‘plangan axborotlar
va ma`lumotlar. Ushbu axborot manbai tegishli sanoat, qishloq
xo‘jaligi, xizmat ko‘rsatish bo‘yicha ixtisoslashgan vazirliklarda ularning
barcha bo‘ysinuvchi korxonalari xolati, rivojolanish yo‘nalishlari
bo‘yicha axborot olish imkonini beradi. Bu turkum axborotlar vazirlik,
uyushmalarning yillik hisoboti, tegishli boshqarmalarning hisob-kitobi
va o‘tkazgan tadqiqot yakunlaridan tashkil topadi. Hozirgi paytda
mamlakatimiz vazirliklari uyushmalar, kontsernlar o‘z tarkibida
marketing muammolari bilan shug’ullanuvchi boshqarma yoki
bo‘limlarga egadir.
• Maxalliy hokimiyat miqyosida jamlanadigan axborot va
ma`lumotlar. Mamlakatimiz viloyatlari, tumanlari, shaharlari
hokimiyatlari xuzurida statistika, «Biznes-fond» bo‘lo‘imlari,
aynan o‘sha xudud iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishi xususida
axborotlar va ma`lumotlar to‘playdi. Ushbu ma`lumotlar
ko‘lami keng bo‘lib, ularning asosiylarigina Respublika
miqyosidagi tegishli boshqarma tashkilotlarga statistik
hisobot shaklida taqdim etiladi. Ko‘pgina boshqa xududiy
rivojlanishga oid axborotlar maxalliy hokimiyat miqyosida
umumlashtiriladi va tahlil qilinadi.
• Maxalliy hokimiyat miqyosida jamlanadigan axborot va
ma`lumotlar. Mamlakatimiz viloyatlari, tumanlari, shaharlari
hokimiyatlari xuzurida statistika, «Biznes-fond» bo‘lo‘imlari,
aynan o‘sha xudud iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishi xususida
axborotlar va ma`lumotlar to‘playdi. Ushbu ma`lumotlar
ko‘lami keng bo‘lib, ularning asosiylarigina Respublika
miqyosidagi tegishli boshqarma tashkilotlarga statistik
hisobot shaklida taqdim etiladi. Ko‘pgina boshqa xududiy
rivojlanishga oid axborotlar maxalliy hokimiyat miqyosida
umumlashtiriladi va tahlil qilinadi.
• .
Ilmiy tadqiqot institutlari, markazlari, universitetlar va oliy o‘quv
yurtalrining ilmiy izlanish ma`lumotlari, tadqiqot natijalari. Bu
ma`lumotlar va axborotlar Davlat fan-texnika qo‘mitasi
buyurtmalar yoki xo‘jalik shartnomalari asosida ilmiy tadqiqot
institutlari, ijodiy–izlanish guruhlari, alohida tadqiqotchilar
jamlanadi va hisobot shaklida taqdim etiladi. Tegishli soha va
muammolar bo‘yicha amalga oshirilgan marketing va bozor
izlanishi tadqiqotlari Davlat fan–texnika qo‘mitasi byulleten’larida,
universitet, markaz, oliy o‘quv yurti ilmiy to‘plamlarida qisqa
shaklda e`lon qilinadi.
• .
Ilmiy tadqiqot institutlari, markazlari, universitetlar va oliy o‘quv
yurtalrining ilmiy izlanish ma`lumotlari, tadqiqot natijalari. Bu
ma`lumotlar va axborotlar Davlat fan-texnika qo‘mitasi
buyurtmalar yoki xo‘jalik shartnomalari asosida ilmiy tadqiqot
institutlari, ijodiy–izlanish guruhlari, alohida tadqiqotchilar
jamlanadi va hisobot shaklida taqdim etiladi. Tegishli soha va
muammolar bo‘yicha amalga oshirilgan marketing va bozor
izlanishi tadqiqotlari Davlat fan–texnika qo‘mitasi byulleten’larida,
universitet, markaz, oliy o‘quv yurti ilmiy to‘plamlarida qisqa
shaklda e`lon qilinadi.
• Ommaviy matbuot va ilmiy adabiyotlar. Mamlakatimizda va xorijiy
davlatlarda chop etiladigan ro‘znomalar, jurnallar, risolalar, kitoblar
ko‘lami tobora ortib bormoqda. Masalan «SHarq biznes xabarnomasi»,
«Soliq va bojxona xabarnomasi», «Delovoy mir», «Biznes uik» va boshqa
bir qator ro‘znoma hamda jurnallar shular jumlasidandir. Ularda
Respublikamiz iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishiga oid ko‘plab axborotlar
ma`lumotlar tahliliy materiallar chop etiladi. Bu ma`lumotlar ayrim
Davlat qo‘mitalari, vazirliklar, uyushmalar, ilmiy tadqiqot markazlari,
institutlari, izlanish olib borayotgan guruhlar, sharxlovchilar va
mutaxassislar tomonidan taqdim etiladi.
• Ommaviy matbuot va ilmiy adabiyotlar. Mamlakatimizda va xorijiy
davlatlarda chop etiladigan ro‘znomalar, jurnallar, risolalar, kitoblar
ko‘lami tobora ortib bormoqda. Masalan «SHarq biznes xabarnomasi»,
«Soliq va bojxona xabarnomasi», «Delovoy mir», «Biznes uik» va boshqa
bir qator ro‘znoma hamda jurnallar shular jumlasidandir.
Firma menedjeri oldida turgan muhim
savollar kulamini quyidagicha tartibga
solish mumkin:
Qanday
turdagi
axborotlar
kun so‘ngida
joriy kun
yakunlarini
chiqarishda
va kelgusi
kun rejalarini
tuzishda o‘ta
muhim
hisoblanadi
Axborot qay
shaklda va
qanday
ketma –
ketlikda
taqdim
etilishi lozim
qanday
turdagi
axborot
kundalik,
xaftalik, oylik
tarzda
to‘planishi,
tahlil kilinishi,
takdim
etilishi lozim
Savdo
qilinayotgan
tovarlar
bo‘yicha yana
qanday
yordamchi
ma`lumotlar
kerak bo‘ladi
To‘plangan va
takdim
etilgan
axborotdan
yana qaysi
faoliyatda
samarali
foydalanish
imkoni
mavjud
Birlamchi
ma`lumotlarni
yig’ishning bir
necha usullari
mavjud:
kuzatish
obzorlar tayyorlash
eksperiment
Anketa so‘rovlari – birlamchi ma`lumotlar yig’ish
instrumentidir. Anketalar respodentlarga mo’ljallangan
savollarga javoblardan iboratdir. Respodentlar – anketa
so‘roviga javob beruvchilardir. Anketa so‘rov utkazishda
xato va kachiliklarga yul kuymaslik uchun ilgaridan juda
aniq tayyorgarlik kurish zarur. Bunday tayyorgarlik
jarayonida kuyidagilarni aniqlab olish lozim :
olinishi kerak bo‘lgan axborot;
anketa turi va harakat usuli;
xar bir savolning mazmuni;
xar bir savolning lugatini aks ettirish;
savollar ketma – ketligi va doimiyligi;
anketaning jismoniy tasnifi.
Xulosa
Bozor imkoniyatlarini yaxshiroq bilish va
marketing muammolarini echish uchun har
qanday tashkilot, korxona yoki firmaga to’liq
va haqqoniy axborot zarur. Marketing
axboroti marketing faoliyatida qaror qabul
qilish uchun asos hisoblanadi, shuningdek,
qaror qabul qilgandan keyin olingan
natijalarni tahlil qilish uchun ham kerakdir.
Marketing axborot tizimi korxonani
boshqarishdagi axborot tizimining eng
muhim tarkibiy qismidir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
