Reja: Litiyning fizik kimyoviy xususiyatlari

Akkumulyatorlar nega portlaydi?
Fizika va ximiya nuqtai nazaridan litiyli akkumulyatorlar portlashining asosiy sababi bitta – katod va anod orasidagi qisqa tutashuv. Agar shu yuzaga kelsa, tok kuchining birdaniga ortib ketishi batareyani qizdira boshlaydi. Harorat selsiy shkalasi bo‘yicha 70-90 darajaga yetganida, erigan litiy elektrolit bilan aloqaga kirishadi. Bunda portlash xavfi mavjud bo‘lgan modda ajralib chiqadi, ammo oraga kislorod aralashmaguncha bu yuzaga kelmaydi. Ayni mana shu pallada eng yaxshi yechim – akkumulyator korpusini imkon qadar tezroq sindirish. To‘g‘ri, bunda ham batareyani yonishdan saqlab qolish imkoni yo‘q, ammo portlash yuzaga kelmaydi.
Ammo, agarda batareya mustahkam bo‘lsa, harorat tezda 200 darajagacha ko‘tariladi va katod materiali parchalanib, o‘zidan kislorod ajratib chiqara boshlaydi. Mazkur jarayonni esa elektrolitning shunday haroratda boshlanadigan termik erishi yanada tezlashtiradi. Aynan uglevodorodlarning, kislorod ko‘rinishidagi oksidlovchi moddaning mavjudligi va yuqori harorat – portlash uchun eng qulay sharoitdir. Apparatning tuzilishidan kelib chiqib, mazkur portlash yo batareya o‘rnashgan bo‘lma qopqog‘ini otib yuboradi, yo qurilmaning o‘zini parcha-parcha qilib tashlaydi. Ikkinchi holat ko‘proq jiddiy talofatlarga va jarohatlarga olib kelishi ehtimoli katta, albatta. Eng yomon oqibat – akkumulyator ichidagi harorat 660-900 darajagacha ko‘tarilib, grafit va erigan alyuminiy ham qolgan elektrolit bilan reaksiyaga kirishuvidir.


Qisqa tutashuvning sabablari
Birinchi sabab – akkumulyatorga mexanik bosim ta’sir etishi. Smartfon qattiq joyga urilganida batareya ham siqilib, anod va katod o‘zaro teginib ketishi mumkin, bu esa yuqorida sanab o‘tilgan qaytmas reaksiyalar zanjirini ishga tushirib yuboradi. Samsung Galaxy Note 7 batareyalarining yonib ketishiga aynan mana shu omil sababchi bo‘lgan: yupqa korpus akkumulyatorni juda qattiq siqib turgan, bu esa ba’zi hollarda elektrodlarning o‘zaro kontaktiga olib kelgan.